มังคีลสีติ เล่ม ๕ หน้า ๑๒๗ : หน้า 127/174

ประโยคอธิบาย - มังคีลสีติเป็นแปล เล่ม ๕ หน้า ๑๒๗ (เพราะ) คำว่า โส นั้น เป็นชื่อของ โมหา, ภิญญุทั้งหลายเหล่านั้น ย่อมอยู่ในสนามของท่าน ผู้ปรารถนาสูได้ เพราะละสันสียึด บัณฑิตพึงทราบว่านั่นในคาถานี้ดังนี้ ราก ผู้มีพระ- ภาค ตรัสว่า "เป็นภูสึ ในอรรถวินัย" แต่หาการคือออกว่า "เป็นภูสึ" ไม่ เพราะเหตุนี้คำว่า "ภูสึ" นั้น จึงเป็นชื่อแห่งราคา เพราะกระทำความสร้างมองแห่งจิต. เพราะละสึกว่าคือ รากนั้นเสีย. ว่า วิปปฤษฎุกวา คือ เพราะเหตุละ (กิเลสภูสึ) ด้วยมรรคชั้นสูง โดยเด็ดขาด สองบทว่า วิหรุตติเต ความว่า ภญุเหล่านี้ คือ ผู้ละ เป็นบัณฑิต ย่อมอยู่ในสนามของท่านผู้ปรารถนาสูติ คือของพระ ผู้มีพระภาคพุทธเจ้าทั้งนั้นและ ผู้มีสึกอาระเป็นอททรงละได้แล้ว โดย ประกาศทั้งปวง. [๒๕๕๔] ก็ราก โทษะ และ โมหะเหล่านั่น ชื่อว่า เสมอเป็นอัน เดียวกัน เพราะความเป็นสภาพเสมอด้วยสึกจริง, ถึงดังเนั่น ราก โทษะ และ โมหะเหล่านั่น ยิ่งความแปลกกันอยู่แท้. สมจริงดังคำที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ในทุติวรรค แห่งภูติ- ปัญญาสก์ ในกิจบันดา องค์ตรินกินว่ายา "ภิญญุทั้งหลาย ถ้า ปิราหกู้อัญญติยิ่ง พึงถามอย่างนี้ว่า "ผู้มีอายุธรรม เหล่านี้ ๓ ประการ, ๓ ประการเป็นใน? คือ รากะ โทสะ โมหา, ผู้มีอายุธรรม ๓ ประการเหล่านี้, ผู้มีอายุ บรรดาธรรม ๓ ประการ