การวิเคราะห์อพยศัพท์ในพระพุทธศาสนา : หน้า 166/174

ประโยค - มังคลัดทีปนีฉบับเล่ม ๕ หน้า ๑๖๖ นามมูติ สมุฏฐานิโต ย่อมผิดจากบาลวิลำว่า 'บทนิพนธ์ใด เหมือนกันในอังคัจฉง ๓ ในวิภัตติ ทั้งปวง และในอาณะแห่งปวง ไมเปลี่ยนแปลง, บทนิพนธ์นั้นเป็นอพยศัพท์' ดังนี้ ก็จริง, ถึงอย่างนั้น เพราะอังคัจฉดทีเหลือ ความเปลี่ยนแปลง แห่งสติกัปพ์นั้นก็ไม่มี เหตุนี้ พึงกำรรแสงระหัส (โสดาติ คัพ) ลงในนิปาททั้งหลาย เพราะเป็นอพยศัพท์." เพราะฉะนั้น พึง เห็นว่า 'โสดิติ คัพที' เป็นนิบาต. คิปลุมาวิตติคติ พูดว่าขั้นแล ในนิปาถทั้งหมด เพราะเป็นอพยศัพท์, และเป็นอัพยศัพท์ พวกอัน ในฤทธิภาวา ท่านจึงกล่าวว่า "อาสวะ (และ) ความเร่าร้อนอันทำ ความคับแค้นเหล่าใด พึงเกิดขึ้น เพราะการเสพคนพลันเป็นฉะนั้น, เพราะความไม่มี อาสวะ และความเร่าร้อนอันทำความคับแค้นเหล่านั้น, ทวยเทพและมนุษย์จึงเป็นผู้สุขสวัสดี คือไม่มีอุปะหา? ไม่มีอุปสรรค เกม ไม่มีภัยเฉพาะหน้า." (๒๑) อรรถกถาสัพพสาวสูตร และอรรถกถาอาวุโสน้อยสูตร ในฉกนิบาต อังคุตตรนิกายว่า "อาสวะ ๕ และความเร่าร้อนเพราะ กิเลส หรือความเร่าร้อนเพราะวิบาก อันทำความคับแค้นเหล่าอื่น ชื่อว่าอาสวะ (และ) ความเร่าร้อนอันทำความคับแค้น ในพระสูตร นั่น. แห่งรัง กามาสะ ย่อมเกิดขึ้นแก่บุคคลผู้สนใจอจิฐจารมณ์ อันมาสู่คลองถิ่นทอง ด้วยอำนาจความยินดีในกาม. ภาวะะ