การเข้าใจในคำว่า มาร : หน้า 162/174

ประโยคที่ 1-16 ภาษาไทย: พระราชา ได้ทราบความในพระภาคว่าด “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ เขาเรียกกว่าว่า มาร มาร ดังนี้ มารเป็นอย่างไรหนอ พระเจ้าข้า?” (ลำดับนั้น พระผู้พระภาค ได้ตรัสคำนี้ตามท่านพระราชว่า) “มาร มารคือรูป มารคือทาน มารคือสัญญา มารคือสงสาร มารคือวิญญาณ." อรรถกถา-ขันทธรรมว่านว่า “มาระ ท่านเรียกวามาร ในพระนามนี้นั้น ก็เพราะเหตุที่ชื่อว่ามาระ อันพื้นฐานเป็นต้น ไม่มี. นั่น พระผู้พระภาคจึงตรัสแก่ท่านพระราชนั้นว่า ระยะ มาร คือรูปแด" เป็นต้น." [๒๖] ภูฏฐานธรรมว่านว่า “ชื่อวา มาระ ที่พื้นจากรูปเป็นต้น ไม่มี ในเพราะความดับแห่งรูเป็นต้นนั้นแล จึงมีสัญญา ว่า มาระ." อรรถกถามรังสฤษฎูลำตั้นว่า “สภาที่ชื่อวามาระ เพราะทำสัตว์ผู้ปฏิบัติเเพื่อก้าวขวัญของตน ให้ตาย." ภิธานามาส่งด่านนั้นว่า “บทว่า มาระติ ได้แก่ เมียเมียยน. แท้จริง ความประกอบ ด้วยวิตินเป็นต้น แห่งฐานมานทั้งหลาย ชื่อวา มาระ โดยปรมิต.” อรรถกถาอัฏฐภูมิบาลอังคุตตรนิกายว่า “สภาที่ชื่อวามาระ เพราะประกอบสัตว์ไว้ในความพินาศ ทำให้ตาย." ภูฏฐูลูกนาวิออังคุตตรนิกายนี้ว่า “สภาพ (ใด) ประกอบ ๗. สต. ป. ๒๕๔. ๒ สต. ป. ๑/๒๕๔. ๓. มิน ป. ๑/๑๒๘.