มั่งคั่งที่เป็นเปล่า: ทุกข์และความแปรปรวน : หน้า 108/174

ประโยคสรุป - มั่งคั่งที่เป็นเปล่า เล่ม ๕ หน้าที่ 108 เกิดขึ้นแล้วแล แก่เรา ก็แค่ว่า ทุกข์นั้นแล ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา." แม้ว่า ย่อมครอบงำจิตของเขาตั้งอยู่ แม้ความเสื่อมถดถอย ๆ ก็ย่อมครอบงำจิตของเขาตั้งอยู่ เขาย่อมยินดีจาระที่เกิดขึ้น ย่อมรับในความเสื่อมถดถอย ย่อมเป็นสุข ที่เกิดขึ้น ย่อมยินดีร้ายในทุกข์ เขาก็พร้อมด้วยความยินดีและความยินร้ายอย่างนี้ ย่อมไม่พ้นจากชาติ ธรรมะนะ โสภะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส อุปลาภ เราอย่ากล่าวว่า 'เขาย่อมไม่พ้นจากทุกข์' ก็ภิษฎ์ ทั้งหลาย นี้และเป็นเหตุแปลกกัน นี้เป็นความหมายต่างกัน นี้เป็นเครื่องทำพระอริยสาวกผู้ดับแล้วให้ต่างจากปุถุชนผู้ไม่ด้อยสัตย์. (พระผู้มีพระภาค ได้ตรัสไว้ภายภาคินีแล้ว, พระสุคต ผุสาวะ กรัณฑรตรัไวญากรณาอธิบายแล้ว จึงตรัสอภาษพันธน์ในภายหลังว่า) [๒๕๓] ธรรมในหมู่มนุษย์เหล่านี้คือ ลาภ เสื่อมลาภ ยศ เสื่อมยศ นินทา สรรเสริญ สุข ทุกข์ เป็นสุขไม่เที่ยง ไม่แน่นอน มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา ถ้าท่านผู้ดำ มีปัญญา ตราบธรรมเหล่านั้นแล้ว ย่อมพิจารณาเห็นว่า 'มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา' ธรรมที่เป็นอัปฐรรมณ์ทั้งหลาย ย่อมอึดอัดของท่านไม่ใด้, ท่านย่อมไม่ถึงความขัดเคือง เพราะธรรมอันเป็นอณุภิฤทธิ์มิใด้, ความยินดีที่รอความยินร้าย