ความอวะสะและการทำความคับแค้น : หน้า 167/174

ข้อยกเว้นแก้ผู้คนดี ด้วยความปรารถนาว่า 'เราจักได้อารมณ์' เช่นนี้ในฤกติแม่อุ้มบ่. อย่างิติวาสะ ย่อมเกิดจี๊แตกบุคคลผู้คืออวะสะ. หรือว่าคนสัตว์ ความไม่รู้ อันเกี่ยวกับอวะสะทั้งหมดนั้นแสดงขื่ออวะสะ. กิลสดหล่านั่นแล ที่สัมปุญวะอวะสะเหล่านั้น ในกาลต่อไป (อนาคต) ชื่อว่า ความเรึอนอันดำ ความคับแค้น." [๒๒] ภูฏีกาสาวสุตรเป็นต้นนั้นว่า "บทว่า วิจิตรญา ได้แก่ อันทำความคับแค้นจิต หรือทำทุกข์ทางกายและจิตให้บังเกิด. วิบาก อันติดตามไปเผาผลาญ ซึ่งมีเกลียดดั่งกล่าวแล้วเป็นเหตุนี้เทียว ชื่อว่า ความเรึอนอันเพราะวิบาก. พระอรรถกถาจักกล่าวว่า "จบบุพวาร ทิ เป็นต้น ก็เพื่อแสดงผลการอวะสะ และกิลสด เครื่องทำความคับแค้น คือความเรึอนเพราะวิบากเหล่านี้ เกิดมีในเพราะการเสพคนพาลเป็นต้นนี้." ส่วนสรปุแห่งอวะสะ พิจรณาในกูลอเวณแห่งมิกบิญบาณัณฑ์ ส่งกิจกัสสูตรและสัพพาวะสาร พร้อมทั้งกัณหา. แต่โดยรอบยอด พึงเห็นว่า "โลกะมีธรรมเป็นกามาวจรทั้งปวงเป็นอารมณ์ ประกอบด้วยกิฏฐิชื่อว่า กมลวะสะ, โลกะมีธรรมมหาและอุปปติคติที่เป็นรูปวอรเป็นอารมณ์ เว้นจากกิฏฐิ ชื่อว่า ภาวะะ; กุฎิธิ ๒๒ ชื่อว่า กุฎิสุขะ. โมทะ ชื่อว่า อภิชฌา."