การวิเคราะห์อรรถธรรมในสตนกนิบาต : หน้า 135/174

ประโยค - มงคลถาดนี้เป็นเปล เล่ม ๕ หน้า 135 เหตุนี้คนโลก จึงไม่อรรถรส, คนโลก จึงไม่เห็นธรรม. [๕๕๐] อรรถกถาทูตีปนาสก์ ในสตนกนิบาต อังคุตตร นิทานว่า "สองนาว่า อนุตตา ชาต" แลว่า เกิดขึ้นแล้ว ณ ภาย ใน สองนาว่า อตุ น ชานาติ ความว่า คนโลก ย่อมไม่รู้รส คือความเจริญ สองนาว่า มูม น ปุตต ส คือ ย่อมไม่เห็นธรรม คือสมณะและวิสาสนา ความมืดอันกระทำความเป็นราวะว่าบอด หรือความมืดมิด ชื่อว่า อนุตต ม กล่าวว่า สทห ได้แก่ ย่อมท่วมท้น." ภูฏกฐิติปีนาสก์นั้นว่า "บทว่า อนุตโต ได้แก่ จากภายใน หรือจากจิต." [๕๕๐] อุกาสธรรมมีโลกะเป็นต้นหล่างนั้น เป็นอนุปปลกกัน โดยอาการมีความเป็นกิจลักษณะเป็นต้น (แต่) ชื่อว่า เณอมเป็น อันเดียวกัน เพราะความเป็นเหตุแห่งความมักมาน ด้วยประกััง พรรคนามะนี้. กิเลสทั้งหลายมีรากเป็นต้น บัณฑิตพึงทราบว่า รู้ส ิ โดย อรรถตามที่กล่าวแล้ว. รู้ลำบากนั้น ไปปรารถนาจากจิตนั้น เหตุนี้ จิต (นั่น) ชื่อว่า วิริยะ กิญฺญุรยผู้ใคร่บรรลุวิชชิจ นั้น ไม่พึงให้อุกาสธรรมมีโลกะเป็นต้นเกิดขึ้นในอารมณ์ทั้งหลาย มี อารมณ์เป็นที่ตั้งแห่งโลกะเป็นต้น พิจารณาเสีย แม้ว่าสามารถแห่ง ทั้งปวง เพราะว่า บุคคลใจ ไม่ละอุกาสธรรมมีโลกะเป็นต้น