มังกรดำที่เป็นปลาย - เล่ม 5 หน้า 134 : หน้า 134/174

ประโยค๔ - มังกรดำที่เป็นปลาย เล่ม ๕ หน้า ๑๓๔ กำเนิดเป็นอาทิ ซึ่งเกิดขึ้น ณ ภายใน คือในภายใด ได้แก่ ในจิต ของตนนันแลอง บทกาหว่า ลูโฬ อตุ้ม น ชานาติ ความว่า บุคคล ผู้โลก ย่อมไม่อรรถ รับประโยชน์เก่อกูด อันด่างโดยประโยชน์ มีประโยชน์ตนเป็นต้น ตามความเป็นจริง สองบทว่า ธรรม ม น ปสุตติ ความว่า คนโลก คือผู้นโลก ครองงำแล้ว ย่อมไม่เห็น คือไม่รู้ แม้ชั่งธรรมคืออุตสาหะสมรบ ๑๐ ประการ โดยประถักษ์ จะปวดกล่าวไปยังอตุผรมสมสุธรรรมเล่า ความมีอันกระทำความเป็นผู้ว่างเวบ อบว่า ควาามดีคน. บทว่าย คือ ยดต๖ (ในภาคใจ) บทว่าย นั้น เป็นปฐมวิภัตติ ลงในภรณแห่งสัตวมีวิภัตติ อธิบายว่า “ความโลก ย่อมครองงำ” คือท้วามบันรชน ในภาคใจ; ความดีคน ย่อมเป็นภาอในภาคนั้น. อีกอย่างหนึ่ง บทว่าย เป็นบทมังถึงเหตุ ประกอบความว่า “เพราะ โลกะนั้น เมือเกิดขึ้น ย่อมครองบำรง ฉะนั้น ความดีคน ย่อมมีในภาคนั้น’ เพราะ ยศัพและ ๓ ศัพธ์ เป็นศัพท์เนื่องเป็นอันเดียวกัน อีกประการหนึ่ง บทว่าย เป็นบริบทามาส ในคำว่า โลก สถด นี้ มืออธิบว่า ท่านกล่าวความครอบงำ คือทิวบังแห่งโลกนั้นใด ความครองงำ ความท่วมทับแห่ง โลกั้น ก็เป็นที่ไป คือเกิดขึ้น แห่งความดี อันกระทำความเป็น ราวาว่าบอด อีกประการหนึ่ง อธิบว่า โลกะ ย่อมครองงำ คือ ท่วมบันรชนใด; ความดีคน ย่อมมีแก่รชนั้น ในภาคนั้น. เพราะ