มังคลัตถทีนี้แปลเล่น : หน้า 8/174

ประโยค - มังคลัตถทีนี้แปลเล่น 5 หน้num 8 อุปปาขานมิตุตุสุลาดี้ นี้ และอุปปาขานมิติดนั้น พึงทราบด้วยอำนาจแห่งความเพ่งอารมณ์นี้ นันไม่สมอ. เหตุแห่งราคา โทสะ และโมหะ ท่านกล่าวว่า “เป็นฤษฎนิมิต” เป็นฉัน โดยสัมปน ด้วยประกาศพรรณามะนั้น. ด้วยเหตุนัน พระพุทธโฆษาจึงกล่าวว่า ”ซึ่งนิิมิตอันเป็นที่ตั้งแห่งกิเลส” คำว่า ทิฏฐุมุตตะโย สญฺญาติ ความว่า หยุดอยู่ในอายตนะคือรูปลักษณ์ว่า จักษุวิญญาณ และวิจิติจิตจับแล้วเท่านั้น ต่อจากนันไปไม่ทำหนอแอารมมีขึ้นอันอะไร? กล่าวว่า ปกภูฏภารโ ได้เก่า เพราะทำความเป็นสภาพปรากฏ คือทำความเป็นสภาพแจ่มแจ้ง. จริงอยู่ เมื่ออุปคลดานนดอยู่ซึ่งอเวชะมีมือเป็นต้นแห่งวัตถูอันเป็นสักที โดยอาการมีว่างามเป็นฉัน, กิเลสทั้งหลาย เมื่อเกิดขึ้นในอวะจะมีอาเป็นต้นนั่นรำไปร ย่อมเป็นสภาพปรากฏชัด เพราะฉะนั้น อวัยวะมือเป็นต้นเหล่านั้น จึงชื่อว่า เป็นที่ปรากฏเนื้อ ๆ แห่งกิเลสเหล่านั้น. ก็การกำหนดอวัยวะมือเป็นต้น มีมือเป็นต้นเหล่านัน โดยอาการมีว่างามเป็นต้น ก็ได้แก่การคือการประชุมพร้อมแห่งรูปและอุปทานรูปอันตั้งแล้ว โดยอาการนัน ๆ เพราะฉะนั้นแล้ว สภาวะอะไร ๆ ชื่อว่า มีอวัยวะเป็นต้นโดยปรมัตถวยมไม่มี้; เพราะฉะนั้น ท่านจึงกล่าวว่า “ทฏฐปทา ขปฺป อาการณ คุมฆาติ” เพื่อจะเฉลยคำว่าจ “ก็รูกยอมมีอิเดืออะไร ?” ท่านจึงกล่าวว่า “ขิคืออวัยวะน้อยใหญ่ที่อยู่ในสรัระนั้นนั่นเอง.” ก็ญฺย ย่อมอิดถืออวัยวะอันมีอยู่ในสรัระนั่นมีผมและนันเป็นต้น หรืออาการสักฏรูปและอุปทายรูปอย่างเดียว ตามความเป็นจริง. ท่านกล่าว