การท่องเที่ยวและความรู้ในพระธรรม : หน้า 68/174

ประโยค - มังคีดกัตานี่แปล เล่ม ๕ - หน้า ๖๘ เล่นไปด้วยการไปจากคุณสุวะ บางว่าสังสติม ได้แก่ เรร่อนไป ด้วยสามารถการไปและการมาอย่าง ๆ สองว่า มมูเจว ตุมาหยฺอญ ได้แก่ อันธนา ท่านทั้งหลาย อีกหนึ่งนั้น สองว่่า สนฺวาติ สังสติม คือ การท่องเที่ยวไป การเร่อน ไป ได้แก๋เรานั่น ต้นหาในภาพพังหลาย ชื่อว่า ภวคุณหา ต้นหาเพียงดังเชื่อกผูกสัตว์ ไว้ในภาพ ชื่อว่า ภวนฺตติ คำว่า ภวนฺตติ นั้น เป็นชื่อแห่งต้นหา นั่นเอง จริงอยู่ หมู่อัฐฺฐัตต้นนั้นผูกแล้วไปสู่พ้น ๆ ปนดัง ว่า ฝูงโคคุณนายโคบาผูกที่ออ แล้วนำไปอยู่นั้น; เพราะฉะนั้น ต้นหา พระผู้มีพระภาค จึงตรัสว่า ภวนฺตติ. [๕๔๖] ก็ภาโสมสูตรนั้นว่า "ขญาณอันเป็นไปในส่วนเบื้องต้น ชื่อว่า อนุโธ. ความตรัสรู้วรรณะน ชื่อว่า ปฏิโธ. บรรดา ญาณทั้ง ๒ อย่างนั้น เพราะความแทวดลอดมีความตามรู้เป็นส่วนเบื้อง ต้น เว้นจากความหยั่งรู้ ย่อมไม่สำเร็จได้, แม้ความหยั่งรู้งานอย่าง ก็ต้องเกี่ยวเนื่องด้วยปฏิโธ, อันซึ่ง ความท่องเที่ยวไปในอภักฺมา มี ความไม่มีมอตว ๒ แห่งความหยั่งรู้ และความแทวดลอดนั้นเป็นเหตุ ฉะนั้น พระผู้มีพระภาค จึงตรัสไว้ในบทว่า อนุโธร ๗ เป๔ ดูมันกฎอญฺโช ความออกจากภาพ (หนึ่ง) เข้าถึงภาพอื่น ด้วยสามารถ คือปฏิโฐนี ชื่อว่า ความท่องเที่ยว ความระเหหหนไปด้วยสามารถ การดูดและการอุบัติเยง ๆ ชื่อว่า ความร่องรอน เพราะเหตุนี้นั่น พระอรธถจาการิ จึงกล่าวคำว่า ภวโต ดังนี้เป็นต้น ในวิปฏิ ต้น พระอรรถจาการย์หมายเอาความที่แห่งสันธิวาตและสังสิตบรม