ความเข้าใจเกี่ยวกับปาปิจฉาและกิเลส : หน้า 40/265

ปาปิจฉา คือ ความอยากได้โดยวิธีวิธีสกปรก อยากได้โดยวิธีต่ำๆ เลว เป็นคน เห็นแก่ตัวอย่างแรง ใครจะดูถูกเหยียดหยามก็ไม่สนใจให้ตัวเองได้เป็นพอ เช่น อยากได้สตางค์เลย ไปเล่นการพนัน ไม่รักษาเกียรติ ไม่รักษาชื่อเสียงของตน ทำการเอารัดเอาเปรียบผู้โง่เขลากว่า หาเลี้ยงชีพในทางต่ำ มีการเป็นโสเภณี เป็นต้น โลภะ ความอยากได้โดยวิธีทุจริต อยากได้ในทางที่ไม่ชอบ เช่น ลัก ปล้น ฉ้อโกง ตีชิง หลอกลวงวิธีอื่น ๆ แต่ยังไม่แสดงออก ความโลภนี่เองที่เป็นอกุศลมูล เป็นรากเหง้าของ ความชั่วสายโลภะ เมื่อโลภะนี้ขยายตัว ก็จะทำให้กรรมเกิดขึ้น โดยเริ่มต้นจากมโนกรรม อภิชฌา ความเพ่งเล็งทรัพย์ของผู้อื่น จ้อง ๆ จะเอาของเขา แต่ยังสงวนท่าที ไม่แสดงออก อภิชฌาวิสมโลภะ ความโลภอย่างแรงจนกระทั่งแสดงออกมา เช่น ปล้นจี้ ลักขโมย เมื่อพูดถึงวงจรของชีวิตสรรพสัตว์ เป็นธรรมดาที่ว่าสรรพสัตว์ทั้งหลายอยู่ในวังวนของ สังสารวัฏ ยังต้องมีการเวียนตายเวียนเกิดไม่มีวันจบสิ้น ตราบใดที่ยังไม่หมดกิเลส กิเลสก็จะ คอยบังคับให้ทำกรรม และเมื่อทำกรรมก็ย่อมทำให้เกิดวิบาก วิบากก็จะส่งผลให้เกิด และทำกรรม ใหม่ๆ อยู่ร่ำไป และเกิดเป็นวงจรซ้ำ ๆ ไปเรื่อยๆ จนยากที่หาจุดจบได้ ตราบใดที่สรรพสัตว์ ทั้งหลายยังไม่รู้หนทางเพื่อการหลุดพ้นจากสังสารวัฏ ชีวิตนี้ก็จะต้องเวียนวนต่อไปในการศึกษา วิปัสสนาอันเป็นเส้นทางเพื่อให้เห็นและเข้าใจอย่างถ่องแท้ถึงสภาพชีวิตที่กำลังเวียนว่ายตายเกิด ในสังสารวัฏ จึงควรที่จะศึกษาและทำความเข้าใจถึงมูลเหตุแห่งสังสารวัฏ คือ กิเลสก่อนในเบื้องต้น ให้รู้จักหน้าตา สภาพการบังคับ และการส่งผลว่ามีลักษณะเป็นเช่นไร 2. ลักษณะของกิเลสตระกูลโทสะ กิเลสจำพวก โทสะ ได้แก่ กิเลสจำพวกทำให้จิตร้อน อยากล้างผลาญ อยากทำความพินาศ ให้แก่คนอื่น สิ่งอื่น กิเลสพวกนี้เมื่อเกิดขึ้นแล้วทำให้จิตเดือดพล่าน ในพระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณีปกรณ์ แสดงลักษณะของโทสะไว้ดังนี้ “อาฆาตย่อมเกิดขึ้นได้ด้วยคิดว่า ผู้นี้ได้กระทำความเสื่อมเสียแก่เรา อาฆาตย่อมเกิดขึ้น ได้ด้วยคิดว่า ผู้นี้กำลังทำความเสื่อมเสียแก่เรา อาฆาต ย่อมเกิดขึ้นได้ด้วยคิดว่าผู้นี้จักทำความเสื่อมเสียแก่เราอาฆาตย่อมเกิดขึ้นได้ ด้วยคิดว่า ผู้นี้ได้ทำความเสื่อมเสีย ฯลฯ กำลังทำความเสื่อมเสีย ฯลฯ จักทำความเสื่อมเสียแก่คนที่รักชอบพอของเรา 30 DOU สมาธิ 8 วิ ปั ส ส น า กัมมัฏฐาน