นิโรธและนิพพานในพระพุทธศาสนา : หน้า 195/265

4. ปฏิปัสสัทธินิโรธ ความดับกิเลสอย่างสงบระงับไปในขณะแห่งอริยผลนั้นเอง เรียกว่า ปฏิปัสสัทธินิโรธ ไม่ต้องขวนขวายเพื่อการดับอีก เหมือนคนหายโรคแล้วไม่ต้องขวนขวายหายา เพื่อดับโรคนั้นอีก 5. นิสสรณนิโรธ แปลตามตัวว่า ดับกิเลสด้วยการสลัดออกไป หมายถึง ภาวะแห่ง การดับกิเลสนั้นยั่งยืนตลอดไปได้รับความสุขจากความดับนั้นยั่งยืนตลอดไปได้แก่นิพพานนั่นเอง เหมือนความสุขความปลอดโปร่งอันยั่งยืนของผู้ที่หายโรคแล้วอย่างเด็ดขาด โดยใจความสำคัญ นิโรธ 3 ประการหลังก็คือ มรรค ผล และนิพพานนั่นเอง ไวพจน์ของนิโรธ ไวพจน์ของนิโรธมีหลายอย่าง ที่แสดงไว้ในพระสูตร เช่น อัคคัปปสาทสูตร มี 7 คำ คือ การย่ำยีความเมาเสียได้ 1. มทนิมฺมทโน ความดับความกระหายเสียได้ 2. ปิปาสวินโย 3. อาลยสมุคุฆาโต การถอนอาลัยเสียได้ 4. วฏฺฏปจฺเฉโท การตัดวัฏฏะได้ 5. ตณฺหกขโย ความสิ้นตัณหา 6. วิราโค ความสิ้นกำหนัด 7. นิพฺพานํ ความดับเพลิงกิเลสและเพลิงทุกข์ นิพพาน ดังได้กล่าวแล้วว่า นิพพานเป็นชื่อหนึ่งของนิโรธ เพราะฉะนั้น นิพพานกับนิโรธจึงเป็น อย่างเดียวกัน ตามตัวอักษรนิพพานแปลว่า 1. ความดับ หมายถึง ดับกิเลสและดับทุกข์ 2. สภาพที่ปราศจากเครื่องร้อยรัดเสียบแทง คือ ตัณหา หรือกิเลสนานาชนิด หรือสภาพ ที่ออกไปจากตัณหาได้ 1 นิโรธ 5 อยู่ในขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค, มก. เล่ม 69 ข้อ 706 หน้า 782. บ ท ที่ 9 อ ริ ย สั จ 4 DOU 185