ธาตุกระทบและอายตนะ : หน้า 147/265

(ธาตุกระทบ) อายตนะภายนอก 6 ตารางธาตุทั้ง (ธาตุรับ) อายตนะภายใน 6 18 (ธาตุรู้) เกิดการกระทบของอายตนะภายนอก กับอายตนะภายใน 13. จักขุวิญญาณธาตุ 1. รูปธาตุ 7. จักขุธาตุ 2. สัททธาตุ 8. โสตธาตุ 14. โสตวิญญาณธาตุ 3. คันธธาตุ 9.มานธาตุ 15. ฆานวิญญาณธาตุ 4. รสธาตุ 10. ชิวหาธาตุ 16. ชิวหาวิญญาณธาตุ 5. โผฏฐัพพธาตุ 11. กายธาตุ 17. กายวิญญาณธาตุ 6. ธัมมธาตุ 12. มโนธาตุ 18. มโนวิญญาณธาตุ 7.4 ลักษณะของธาตุ 18 7.4.1 ธาตุกระทบ 6 ธาตุ ได้แก่ 1. รูปธาตุ มีหน้าที่กระทบตา องค์ธรรมได้แก่ รูปารมณ์ คือ รูปภาพหรือสีต่าง ๆ ที่อาศัยแสงสว่าง แล้วสะท้อนไปกระทบประสาทตา มีลักษณะที่หนาทึบด้วยเม็ดปรมาณูของมหาภูตรูป (ดิน น้ำ ไฟ ลม) ซึ่งแสงสว่างลอดไม่ได้ มีสภาพแตกดับอยู่ตลอดเวลา เมื่อแสงสว่างเกิดขึ้นสะท้อนไป กระทบกับสี สีจะสะท้อนไปกระทบกับประสาทตามีอายุ 17 ขณะจิตแล้วแตกดับไป เกิดดับ ตลอดสุดแล้วแต่เหตุปัจจัย รูปธาตุนี้เมื่อเกิดขึ้นแล้วย่อมทำให้เกิดบาปหรือบุญก็ได้ เช่น เวลาเห็นรูปภาพสีสวยๆ อยากได้ โลภเกิด เห็นรูปไม่ดีไม่ชอบ โทสะเกิด หลงรูป โมหะเกิด สิ่งเหล่านี้เป็นบาป ถ้าเวลา เห็นรูปสีอย่างใดอย่างหนึ่งแล้วมีสติระลึกทันปัจจุบันอยู่ กิเลสไม่เกิดเช่นนี้เป็นบุญ บ ท ที่ 7 ธ า ตุ 18 DOU 137