พระพุทธเจ้ากับอริยสัจ 4 : หน้า 188/265

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ปัญญาอันรู้เห็นตามเป็นจริงของเราในอริยสัจ 4 นี้ มีรอบ 3 มีอาการ 12 อย่างนี้ ยังไม่หมดจดดีแล้วเพียงใด ดูก่อนภิกษุทั้งหลายเมื่อนั้น เรายังยืนยันไม่ได้ว่าเป็นผู้ ตรัสรู้สัมมาสัมโพธิญาณ อันยอด เยี่ยมในโลกพร้อมทั้งเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมู่สัตว์ พร้อมทั้งสมณะพราหมณ์ เทวดา และมนุษย์เพียงนั้น” 2. พระพุทธเจ้าทรงยกย่องพระสารีบุตรให้เป็นพระธรรมเสนาบดี คือ แม่ทัพธรรม ทรงให้เหตุผลว่า เพราะพระสารีบุตรสามารถแสดงธรรมจักรซึ่งมีอริยสัจ 4 เป็นแกนกลางได้เสมอ พระองค์ไม่มีพระสาวกอื่นรูปใดจะทำให้เทียมถึง แสดงว่าทรงถือเอาอริยสัจ 4 เป็นมาตรฐาน วัดความสามารถของพระสาวกในเรื่องการแสดงธรรม 3. พระสารีบุตรได้แสดงไว้ว่าอริยสัจ 4 เป็นที่รวมลงแห่งธรรมที่เป็นกุศลทั้งหลายเหมือน รอยเท้าช้างใหญ่กว่ารอยเท้าสัตว์บกทุกชนิด เอารอยเท้าของสัตว์อื่นทุกชนิดมาใส่ในรอยเท้าช้าง ได้ฉันใด ธรรมที่เป็นกุศลทุกอย่างรวมลงในอริยสัจ 4 ได้ฉันนั้น 4. ถ้าจะกล่าวให้ใกล้เคียงกับชีวิตของคนเราทุกคน อริยสัจ 4 เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับปัญหา ชีวิตและการแก้ไขปัญหานั้นความทุกข์เป็นปัญหาชีวิตที่เผชิญหน้าทุกคนอยู่การแก้ไขปัญหาชีวิต จะต้องดำเนินไปตามหลักเหตุผลและสติปัญญาหรือดำเนินการให้ถูกต้องตามเหตุของปัญหานั้นๆ แล้วดับที่เหตุ ปัญหาจึงจะคลี่คลายหรือดับลง 9.3 องค์แห่งอริยสัจ 9.3.1 ทุกขอริยสัจ อริยสัจข้อแรกที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงคือ เรื่องทุกข์ ที่ทรงแสดงเรื่องทุกข์ก่อน ก็เพราะความทุกข์เป็นสิ่งปรากฏชัดในชีวิตมนุษย์ทุกคนเห็นอยู่ประสบอยู่ทุกวันเป็นสิ่งที่เกิดขึ้น ในขันธ์ 5 เป็นปกติและเป็นปัญหาอันยิ่งใหญ่ของสัตว์โลกทุกชนิด บางทีเมื่อตรัสตอบปัญหา ซึ่งมีผู้ถามว่าอะไรเป็นภัยใหญ่ของมนุษย์ ทรงชี้ไปที่ทุกข์ว่าเป็นภัยใหญ่ของมนุษย์ วินัยปิฎก มหาวรรค, มก. เล่ม 6 ข้อ 16 หน้า 47. * มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์, มก. เล่ม 18 ข้อ 340 หน้า 516. 178 DOU สมาธิ 8 วิ ปั ส ส น า กัมมัฏฐาน