อริยสัจ 4: ความจริงอันประเสริฐ : หน้า 186/265

บทที่ 9 อริยสัจ 4 นักศึกษาอาจจะเคยศึกษาอริยสัจ 4 ในระดับพื้นฐานมาแล้ว ซึ่งอาจจะเข้าใจว่า อริยสัจ 4 เป็นหลักธรรมที่เจ้าชายสิทธัตถะตรัสรู้ และเป็นหลักธรรมที่สอนเรื่องของเหตุและผล สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ แต่สำหรับอริยสัจ 4 ในวิปัสสนาภูมิถือว่ามี ความสำคัญมาก เพราะอยู่ในฐานะเป็นธรรมที่ทำให้เกิดการหลุดพ้น เข้าถึงความเป็นอริยบุคคล กระบวนการพัฒนาปัญญาที่เรียกว่า ภาวนามยปัญญาจะเกิดการยกระดับจิตของมนุษย์ได้ ก็โดยอาศัยอริยสัจ 4 นี้เอง อริยสัจ 4 จึงเป็นเหมือนเครื่องมือในวิปัสสนาเพื่อทำให้กิจแห่ง ความเป็นพระอริยบุคคลให้สมบูรณ์ ดังจะได้กล่าวในรายละเอียดต่อไป 9.1 ความหมายของอริยสัจ 4 อริยสัจ แปลว่า ความจริงอันประเสริฐ ความจริงของพระอริยะ ความจริงที่ทำบุคคล ผู้เข้าถึงให้เป็นอริยชน และความจริงอันทำให้บุคคลผู้ปฏิบัติห่างไกลจากข้าศึก 1. เป็นความจริงอันประเสริฐ เพราะเป็นความจริงที่เป็นจริงอยู่เสมอ ไม่เปลี่ยนแปลง แปรผันเป็นอย่างอื่น หรือกลับตรงกันข้าม เช่น ชีวิตเจืออยู่ด้วยทุกข์ ตัณหา (ความทะยานอยาก ต่าง ๆ ) เป็นเหตุแห่งทุกข์นานาประการ ความดับกิเลสตัณหาเป็นความดับทุกข์ และ การปฏิบัติชอบในรูปแบบต่าง ๆ เป็นมรรคไปสู่ความดับทุกข์ สิ่งเหล่านี้เป็นความจริงที่สามารถ พิสูจน์ได้ตลอดมาตั้งแต่บรรพกาลจวบจนปัจจุบัน ด้วยเหตุนี้ ในการแสดงอริยสัจครั้งแรกนั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงยืนยันว่า ธรรมจักรที่พระองค์ทรงหมุนไปแล้วนี้ ใคร ๆ จะหมุนกลับ ไม่ได้(อปปฏิวตฺติย์) คือ ใครจะกล่าวคัดค้านว่า ไม่เป็นจริงหาสำเร็จไม่ 2. เป็นความจริงของพระอริยะ หมายความว่า พระอริยะเจ้าท่านมีความเห็นอย่างนี้ มีความเข้าใจในเรื่องชีวิตอย่างนี้ตรงกัน ไม่ขัดแย้งกัน คือ เห็นว่าชีวิตเจืออยู่ด้วยทุกข์ ตัณหา เป็นเหตุให้เกิดทุกข์ การดับกิเลสได้เป็นความดับทุกข์ และมรรคมีองค์ 8 เป็นทางไปสู่ความ ดับทุกข์ได้จริง ซึ่งความเห็นความเข้าใจอย่างนี้ อาจสวนทางกับความเห็นของปุถุชนส่วนมากก็ได้ 176 DOU สมาธิ 8 วิ ปั ส ส น า กัมมัฏฐาน