ชีวิตในสังสารวัฏ : หน้า 16/585

ธรรมะเพื่อประชาชll ชีวิตในสังสารวัฏ ๑๕ และทิฏฐิอย่างนี้ว่า ความหมดจดย่อมมีได้ด้วยสังสารวัฏ ดูก่อน สารีบุตร ก็สังสารวัฏที่เราไม่เคยท่องเที่ยวไปโดยกาลยืดยาว ช้านานนี้ เว้นแต่ชั้นปัญจสุทธาวาส เป็นสิ่งที่หาไม่ได้ง่ายนัก” ที่ทรงตรัสว่าเว้นปัญจสุทธาวาส เพราะว่าเป็นภูมิที่อุบัติของ พระอนาคามีบุคคลเท่านั้น เพราะฉะนั้นบรรดาภูมิ ๓๑ ภูมิที่ พรรณนามาทั้งหมดนี้ ยกเว้นปัญจสุทธาวาส นอกนั้นยังเป็นที่ อุบัติและเป็นที่ตายของสัตว์ทั้งหลาย ท่านจึงเรียกอาการที่ เวียนว่ายตายเกิดนี้ว่า วัฏสงสาร ซึ่งจําแนกเป็น ๓ ประเภทใหญ่ๆ เพื่อจำกันง่ายๆ คือ ตั้งแต่ เหฏฐิมสงสาร เป็นการท่องเที่ยวไปในโลกเบื้องต่ำ ซึ่งมีอยู่ ๔ โลกด้วยกัน ได้แก่ นิรยภูมิ คือโลกนรกซึ่งมีทั้ง มหานรก อุสสทนรก และยมโลกนรก เปตติวิสัยภูมิ เป็นโลก ของเปรต อสุรกายภูมิเป็นโลกอสุรกาย และเดียรัจฉานภูมิ คือ โลกของสัตว์เดียรัจฉาน มัชฌิมสงสาร คือการท่องเที่ยวไปในโลกชั้นกลาง มีอยู่ ๗ โลก คือ มนุสสภูมิ หมายถึงโลกมนุษย์ และสวรรค์ 5 ชั้น คือ จาตุมหาราชิกา ดาวดึงส์ ยามา ดุสิต นิมมานรดี และปรนิมมิต วสวัตดี อุปริมสงสาร คือการท่องเที่ยวอยู่ในโลกเบื้องสูง มีอยู่