ธรรมะเพื่อประชาชน: การเข้าใจติรัจฉานภูมิ : หน้า 179/585

ธรรมะเพื่อประชl ติรัจฉานภูมิ ๑๗๘ ประเภทสุดท้าย ซึ่งถือว่าได้รับความลำบากในอีกรูปแบบหนึ่ง คือมีขันธ์ของสัตว์เดียรัจฉานมาครอบ ติรัจฉานภูมิหรือโลกแห่งสัตว์เดียรัจฉานนี้ เห็นได้ง่าย กว่าในนรก ในเปรตอสุรกาย เพราะอาศัยอยู่บนโลกใบนี้ พวกเรา คงพอจะสังเกตได้ว่า สัตว์เดียรัจฉานไม่ต้องเสวยทุกขเวทนา หนักเหมือนสัตว์นรก เปรต และอสุรกาย เพราะว่ามีอกุศล บางเบาลงมามากแล้ว บางครั้งเราจะเห็นสุนัขบางตัวได้รับการ เลี้ยงดูเป็นอย่างดี เจ้าของรักใคร่เอ็นดูเหมือนลูกคนหนึ่งทีเดียว แต่นั่นมีจำนวนน้อย เมื่อนำมาเทียบกับเดียรัจฉานอีกจำนวน นับไม่ถ้วนที่มีอยู่ในโลกนี้ สัตว์เดียรัจฉานแม้ว่าจะลำบากยากแค้นอยู่มาก แต่ก็ ยังมีเหตุที่พอจะให้ชื่นชมยินดีอยู่ ๓ อย่างด้วยกันคือ การกิน การนอน และการสืบพันธุ์ ดังนั้นท่านจึงเรียกว่า ติรัจฉาน นอกจากนี้ยังหมายความว่า “โลกของสัตว์ผู้ไปตามขวาง” ก็ได้ คือเวลาจะไปไหนมาไหน ต้องไปตามขวาง เช่น สุนัข หมู วัว ควาย เป็นต้น ผิดกับมนุษย์ซึ่งไปตามตรง นอกจากร่างกายของสัตว์เดียรัจฉานจะมีสภาวะไป ทางขวางตามที่หลวงพ่อได้เล่ามาแล้ว ในส่วนจิตใจก็ยังขวาง อีกด้วย คือขวางจากทางมรรคผลนิพพาน ชีวิตในภพชาตินั้นจึง