พญานาค ๔ ตระกูล : หน้า 212/585

ธรรเพื่อประชาช พญานาค ๔ ตระกูล ๒๑๑ จากนั้นท่านก็ให้สวดมนต์แผ่เมตตาไปให้พญางูทั้ง ๔ ว่า วิรูปกฺเขหิ เม เมตต์ เมตต์ เอราปเถหิ เม ฉัพยาปุตเตหิ เม เมตต์ เมตต์ กณฺหาโคตมเกหิ จ เป็นต้น แล้วก็ไล่เรื่อยไป จนจบ ซึ่งเวลาพระสงฆ์ไปเจริญพระพุทธมนต์ที่บ้านหรือในงาน พิธีต่างๆ พวกเราก็คงจะได้ยินกันอยู่บ้าง ความหมายย่อๆ คือ ขอให้พวกเรากับพญางูตระกูลวิรูปักขะก็ดี ตระกูลเอราปถะก็ดี พญางูตระกูลฉัพยาปุตตะก็ดี หรือพญางูตระกูลกัณหาโคตมกะก็ดี จงได้มีเมตตาต่อกัน อย่าได้รบกวนเบียดเบียนกันเลย ไม่ว่าจะ เป็นสัตว์สองเท้า สี่เท้า มีเท้ามากเท้าน้อย หรือไม่มีเท้าก็ตาม สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์บก สัตว์น้ำ ที่มีทุกข์ก็ขอให้พ้นทุกข์ ที่มีสุข แล้วก็ขอให้มีความสุขยิ่งๆ ขึ้นไป พญางู หรือที่เราเรียกว่า พญานาค เป็นเจ้าแห่งสัตว์เลื้อย คลานทั้งหมด แม้พญานาคจะเป็นสัตว์เดียรัจฉาน แต่ก็เป็นผู้มี ฤทธานุภาพมาก จัดอยู่ในภูมิของจาตุมหาราชิกา นาคแบ่งออก เป็น ๔ ตระกูลใหญ่ๆ คือตระกูลวิรูปักษ์ เป็นตระกูลนาคที่ใหญ่ ที่สุด ต่อมาคือตระกูลเอราปถะ ตระกูลฉัพยาปุตตะ และ กัณหาโคตมะ นอกจากนั้นยังแบ่งเป็นตระกูลย่อยๆ อีกถึง ๑,๐๒๔ ชนิด คือ พวกสัตว์เลื้อยคลานประเภทงู ทั้งที่เป็นงูเห่า งูจงอาง งูเหลือม และงูทุกชนิด เป็นลูกเป็นหลานของพญานาคทั้งนั้น