การดำรงอยู่ในสังสารวัฏและการรู้จักกรรม : หน้า 178/416

ที่ที่ทุกอย่าง ว่างทุกสิ่ง เพราะท่านเห็นภัยในสังสารวัฏภัยจากการเวียนว่ายตายเกิดที่นั่นครั้งไม่ด้วยในภาพสาม คือกามาภ พุทธ ภูมิภาพ ภัยที่เกิดจากความไม่รู้เรื่องราวความเป็นจริงของชีวิตไม่รู้วัตถุตัวเองยังไม่รู้อะไรเลย หรือแม้รู้ว่าตัวเองไม่รู้ แต่ก็ยังไม่รู้ว่าจะไปศึกษาที่ไหนกับใคร เพราะฉะนั้นมันเป็นภัยในสังสารวัฏ ชีวิตในสังสารวัฏล้วนตกอยู่ภายใต้อำนาจแห่งกรรม กรรมแห่งการกระทำของเราทางกาย ทางวาจา ทางใจ ความคิด คำพูด การกระทำต่าง ๆ โดยที่เราไม่รู้เรื่องเลยว่ามีกุญแจบังคับบัญชาอยู่ แล้วยังมีกุญแจของไตรลักษณ์ ความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ความเป็นอนัตตา ความไม่เป็นตัวตนของตัวเอง และกฎเกณฑ์ต่าง ๆ อีกมากมายที่มนุษย์สมมติขึ้นมา เป็นกฎหมายบ้าง กฎโน่นกฎนี่สารพัดไปหมด และก็อยู่ภายใต้กฎดังกว่า อะไรนิดอะไรหน่อยก็ส่งผลทั้งสิ้น ถ้ามีกิเลสก็มีการสร้างกรรม พอสร้างกรรมก็มีวิบาก มีผลของการกระทำ ไม่ว่ากรรมดีหรือชั่ว ก็จะมีผลรับ ทั้งทุกข์และสุขดี ก็เวียนว่ายตายเกิดซ้ำ ๆ อย่างนี้ เพราะฉะนั้นชีวิตในสังสารวัฏจึงเป็นทุกข์ เพราะความไม่รู้นี้แหละ ช่วงใดที่มาเกิดเป็นมนุษย์ ไม่ประมาณในการดำเนินชีวิต ก็ดีแต่ละชั่วโมง ทำความดี ทำใจให้ใส ส่งสมบุญกุศลกันไป