อริยมรรค: แนวทางสู่การหลุดพ้นจากทุกข์ : หน้า 202/416

แล้วก็มีหัวข้อปฏิบัติมากมาย รวมแล้วได้ ๔๘,๐๐๐ พระธรรมขันธ์ และทรงสรุปยอดเป็นอริยสมบัติข้อปฏิบัติ เรียงไปตามลำดับ ข้อเหมือนนั้นได้ คือหนทางที่จะไปเป็นพระอริยเจ้า หลุดพันจากกิเลสอาสวะทั้งหลาย ที่จะต้องทำตามรอยนี้ ผิดจากนี้ไปไม่ได้ ถ้าหากหลุดพันจากกิเลสอาสวะอย่างพระองค์ เพราะเห็นว่าชีวิตในสังสารวัฏเป็นทุกข์ ความแก่เป็นทุกข์ ความเจ็บเป็นทุกข์ ความตายเป็นทุกข์ ความพลัดพรากจากสิ่งที่รักเป็นเป็นทุกข์ ประสบสิ่งที่ไม่เป็นที่รักก็เป็นทุกข์ ปรารถนาสิ่งไม่ได้สิ่งนั้นเป็นทุกข์ เป็นต้น แล้วก็มีความโศกเศร้าเสียใจ คับแค้นใจ พร่ำพีร่ำพันอะไรวุ่นวายต่าง ๆ เหล่านี้นับเกิดขึ้น ความทุกข์ทั้งหมดเกิดขึ้นมาเพราะมีการบังเกิดขึ้นของกายมนุษย์ เมื่อมีเกิด จงมีแต่ มีเจ็บ มีตาย อย่างนี้ ถ้าจะไม่ให้สิ่งเหล่านี้บังเกิดขึ้น ก็ต้องไม่เกิดมาเป็นมนุษย์อีก ซึ่งจะเป็นอย่างนี้ได้ก็ต้องทำตามแนวทางนี้ นั่นคือ ข้อ หรือข้อปฏิบัติข้อ ที่เรียกว่า อริยมรรค ถ้าไม่ทำอย่างนี้ก็ไม่อาจ