ธรรมะเพื่อประช : หน้า 381/586

ธรรมะเพื่อประช แผ่นดินธรรม แผ่นดินทอง ៣៨០ โคจ่าฝูงว่ายข้ามตรง โคทั้งหมดก็ย่อมว่ายข้ามตรงไปด้วย ในหมู่มนุษย์ทั้งหลายก็เช่นเดียวกัน ผู้ใดได้รับสมมติแต่งตั้ง ให้เป็นใหญ่ ถ้าผู้นั้นประพฤติธรรม ประชาชนนอกนี้ก็ย่อม ประพฤติธรรมตามไปด้วยโดยแท้ ถ้าพระราชา ผู้เป็นใหญ่ ตั้งอยู่ในธรรม รัฐก็ย่อมอยู่เป็นสุขทั่วกัน” *ในสมัยหนึ่ง พระเจ้าปัญจาละเป็นผู้มีน้ำพระทัยงาม แต่ เหล่าอำมาตย์ข้าราชบริพารฉ้อราษฎร์บังหลวง ทุจริตในหน้าที่ ขูดรีดประชาชน จนชาวเมืองต้องพาลูกเมียหลบหนีไปอยู่ในป่า จะกลับมาเฉพาะเวลากลางคืน เพราะกลางวันหากใครอยู่ที่บ้าน เจ้าหน้าที่บ้านเมืองจะมากลั่นแกล้งรีดไถทรัพย์สินเงินทองไปหมด สมัยนั้นพระโพธิสัตว์ได้บังเกิดเป็นรุกขเทวา สิงสถิตอยู่ที่ต้นไม้ นอกเมือง ซึ่งพระราชารับสั่งให้ชาวเมืองมาทําพิธีบวงสรวง ต้นไม้นี้เป็นประจําทุกปี พระโพธิสัตว์คิดว่า “พระราชาเป็นผู้มีบุญคุณต่อเรา พระองค์ถูกคนรอบข้างปิดหูปิดตา ให้เห็นว่าบ้านเมืองอยู่เย็น เป็นสุข ในขณะที่บ้านเมืองใกล้จะลุกเป็นไฟอยู่แล้ว ชาวเมือง ต่างพากันสาปแช่งพระราชาทุกวันทุกคืน" *มก. เล่ม ๖๑ หน้า ๕๑๓