วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ : หน้า 110/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - ศีลไม่ขาดเป็นต้น เป็นความผ่องแผ้วแห่งศีล [ ความเศร้าหมองแห่งศีล ] - หน้าที่ 106 ก็แลความที่ศีลขาดเป็นต้นนั้น ท่านสงเคราะห์ด้วยความแตก (แห่งศีล) ซึ่งมีลาภและยศเป็นต้นเป็นเหตุอย่าง ๑ ด้วยเมถุนสังโยค ประการอย่าง ๑ 0 จริงอย่างนั้น สิกขาบทในส่วนเบื้องต้นหรือในส่วนเบื้องปลาย ในกองอาบัติทั้ง ๒ ของภิกษุใด ทำลายแล้ว ศีลของภิกษุนั้นชื่อว่า เป็นศีลขาด เหมือนผ้าขาดที่ชายฉะนั้น ส่วนสิกขาบทของภิกษุใด ทำลายในส่วนท่ามกลาง ศีลของภิกษุนั้นชื่อว่าเป็นศีลทะลุ เหมือนผ้า เป็นช่องโหว่ตรงกลางผืนฉะนั้น สิกขาบทของภิกษุใดทำลายไปทีละ ๒ - ๓ สิกขาบทโดยลำดับ ศีลของภิกษุนั้นชื่อว่าเป็นศีลด่าง เหมือน แม่โคตัวสีดำหรือแดงเป็นต้นอย่างใดอย่างหนึ่ง มีสีตัดกับสีตัวผุดขึ้น ที่หลังบ้าง ที่ท้องบ้างฉะนั้น สิกขาบทของภิกษุใดทำลายยิบยับไป ศีลของภิกษุนั้นชื่อว่าพร้อย เหมือนแม่โคตัวลายไปด้วยจุดสีที่ตัดกับ สีตัวยิบยับไปฉะนั้น ความที่ศีลขาดเป็นต้น ด้วยความแตก (แห่งศีล) *เรื่อง ขาด ทะลุ ค่าง พร้อย ที่ท่านอธิบายนี้ ได้ความว่าขาดทั้งนั้น ต่างกันด้วยอาการที่ ขาดเท่านั้น พิจารณาดูศัพท์แล้วเห็นว่าน่าจะเป็นโทษลดหลั่นกัน คือมีเจตนาล่วงศีลจนถึงที่สุด เป็นขาด มีเจตนาล่วงศีล แต่พยายามไม่สำเร็จ เช่น ฆ่าเขา แต่เขาไม่ตาย เป็นทะลุ มีเจตนา ล่วงศีล ตั้งท่าจะพยายามแล้วงดเสีย เช่น เอื้อมมือจะประหารแล้วงดได้ เป็นด่าง ไม่มีเจตนาล่วงศีล เป็นแต่เจตนาตลกคะนอง หรือไม่เอื้อเฟื้อสำรวม ทำ พูดอะไรเฉียดความล่วงศีล จะว่าไม่เป็น ความเสียทีเดียวก็ว่าไม่ได้ นับเป็นความเสียนิดหน่อย นี้เป็นพร้อย หรือมิฉะนั้น ล่วงถึงปาราชิก เป็นขาด ล่วงสังฆาทิเสส เป็นทะลุ ล่วงปาจิตตีย์ เป็นด่าง ล่วงทุกกฏ ทุพภาษิต เป็นพร้อย ดังนี้จะเข้าใจง่ายขึ้น.