การพูดข่มและการนินทาในวิสุทธิมรรค : หน้า 63/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - - หน้าที่ 60 ได้แก่พูดข่ม บทว่า ครหนา ได้แก่การพูดใส่ร้ายเขา โดยนัยว่า เขา เป็นคนไม่มีศรัทธา เป็นคนไม่เลื่อมใส เป็นต้น บทว่า อุกเขปนา คือขับเขาด้วยวาจา "ท่านอย่าพูดอย่างนี้ในที่นี้" การขับเขาอ้างเรื่อง อ้างเหตุทุก ๆ อย่าง ชื่อว่า สมุกเขปนา (การพูดไล่เขา) อีกอย่างหนึ่ง การที่เห็นเขาไม่ให้แล้วแสร้งพูดยกเขาว่า "โอ ท่านทานบดี" ดังนี้ ชื่อว่า อุกเขปนา (ประชด) ยกหนักขึ้นไปว่า "โอ ท่านมหาทานบดี" ดังนี้ ชื่อว่า สมุกเขปนา บทว่า ขีปนา คือพูดเย้ย อย่างนี้ว่า "นี่ อย่างไร ชีวิตของผู้บริโภคผักละ" บทว่า สงฺขิปนา คือพูดเย้ยให้ วิเศษยิ่งขึ้นอย่างนี้ว่า "ท่านทั้งหลายจะเรียกท่านผู้นี้ซึ่งให้คำว่าไม่มี แก่ ชนทั้งปวงตลอดกาลเป็นนิตย์ ว่าไม่ใช่ทายกได้อย่างไร" บทว่า ปาปนา ได้แก่เหยียดเขาว่าไม่ใช่ทายก หรือกดเขาให้เสียหาย การพูดเหยียด เขาไปหมดทุกอย่าง ชื่อว่า สมฺปาปนา (หยาม) บทว่า อวณฺณ หาริกา ความว่า การนำความเสียหายจากเรือน (นี้) ไปสู่เรือน (โน้น) จากบ้าน (นี้) ไปสู่บ้าน (โน้น) จากชนบท (นี้) ไปสู่ ชนบท (โน้น) ด้วยคิดว่า "เขาจะต้องให้ (ปัจจัย) แก่เรา เพราะกลัว ความเสียหายอย่างนี้" บทว่า ปรปิฎฐมสิกตา ได้แก่ความเป็นผู้พูด คำหวานต่อหน้า พูดนินทาลับหลัง ก็ความเป็นเช่นนั้น เป็นดุจการที่ เมื่อบุคคลไม่อาจสู้หน้าเขา กัดเนื้อหลังเขาข้างหลัง เพราะเหตุนั้น จึง เรียกว่า ปรปิฏฐิมิสิกตา คำว่า อย วุจจติ นิปเปสิกตา ความว่า กิริยามีการด่าเป็นอาทิตี้นั้น ท่านกล่าวว่า ชื่อว่า นิปเปสิกตา เพราะ กวาดล้างความดีของคนอื่นให้เสียไป ราวกะกวาดด้วยไม้กราดซี่ ราดซี่ไม้ไผ่