อาจาระและโคจรในพระพุทธศาสนา : หน้า 45/184

อาจาระ ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 42 นี้เรียกว่าอุปนิพนธ์โคจร ภิกษุเป็นผู้เข้าถึง เป็นผู้ประกอบพร้อมด้วย กระนี้ด้วย ด้วยโคจรนี้ด้วย โดยนัยที่กล่าวมานี้ แม้เพราะเหตุนั้น จึงเรียกว่า "อาจารโคจรสมฺปนฺโน" (ผู้ถึงพร้อมแล้วด้วยอาจาระ และโคจร) ข้อว่า "มีปกติเห็นเป็นภัยในโทษมาตรว่าเล็กน้อย" ความว่า ข้อ เป็นผู้มีกติเห็นเป็นภัยในโทษทั้งหลายมีประมาณน้อย อันต่างโดย โทษเป็นต้นว่าเสขิยวัตรที่ไม่จงใจล่วงและจิตตุบาทที่เป็นอกุศล ว่า 'ย่อมสมาทานศึกษาอยู่ในสิกขาบททั้งหลาย" ความว่า ศีลอย่างใด อย่างหนึ่งที่ต้องศึกษาอยู่ในสิกขาบททั้งหลาย ก็ถือศีลทั้งปวงนั้นด้วยดี ศึกษาอยู่ ก็ในอธิการแห่งปาฏิโมกข์สังวรศีลนี้ พึงทราบว่า ปาฏิโมกข์สังวรศีล พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงโดยปุคคลาธิษฐาน- เทศนาด้วยบทว่า ปาฏิโมกขสวรสวโต เพียงบทเดียวนี้ ส่วนคำว่า อาจารโคจรสมฺปนฺโน เป็นต้น พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเพื่อทร ข้อปฏิบัติอันเป็นทางถึงพร้อมแห่งศีลนั้นทั้งหมดนั้นแก่ผู้ปฏิบัติ [ อินทรียสังวร ] เพื่อทรงแสดง ส่วนอินทรียสังวรศีลนั้นใด ที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงไว้โดย วิสโย ความว่า ธรรมอันเป็นสมบัติของบิดา คือพระสัมมาสัมพุทธเจ้าของตน เป็นวิสัยที่พระบิดา นั้นทรงเห็นและทรงแสดงแล้ว" พระบาลีนี้สำนวนฟังยาก คิดไม่เห็นว่าเหตุไรท่านจึงใช้สำนวนแบบนี้. * ศัพท์นี้มหาฎีกาแก้ว่า กมฺมุฏฐานสังขาโต จิตฺตสฺส อุปนิพนธนฏฐานภูโต โคจโร อุปนิพนธโคจโร "โคจรอันเป็นที่เข้าไปผูกจิตไว้ กล่าวคือกัมมัฏฐาน ชื่อว่าอุปนิพันธโคจร" โคจร ๓ ตามนัยนี้ เป็นคน ๑ คืออุปนิสสยโคจร ได้แก่กัยาณมิตร เป็นธรรม ๒ คือ อารักขโคจร ได้แก่สติ อุปนิพันธโคจร ได้แก่กัมมัฏฐาน (สติปัฏฐาน),