วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ : หน้า 48/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - สัญญาเก่า ท่านยืนอยู่ในที่นั้นนั่นเอง ได้บรรลุ พระอรหัต. ข้างฝ่ายสามีของนางเดินติดตามมา - หน้าที่ 45 พบพระเถระเข้าจึงถามว่า "ท่านผู้เจริญ ท่านเห็นหญิงบ้างหรือ ?" พระเถระกล่าว (เป็นคาถา) กะเขาว่า ฉันไม่ทราบว่าหญิงหรือชายเดินไปจากที่นี้ แต่ว่าร่างกระดูกนั่นกำลังเดินไปในทางใหญ่, ในคำว่า ยตฺวาธิกรณเมน เป็นต้น มีวินิจฉัยว่า ธรรม ทั้งหลายมีอภิชฌาเป็นต้นเหล่านั้น จึงไหลไปตาม คือพึงติดตาม บุคคลนั้นผู้สำรวมจักขุนทรีย์ คือเป็นผู้มีจักษุทวารอันไม่ปิด ด้วย บานประตูคือสติอยู่ เพราะเหตุใด คือเพราะเหตุแห่งการไม่สำรวม จักขุนทรีย์อันใด ข้อว่า ย่อมปฏิบัติเพื่อกั้นจักขุนทรีย์นั้น ความว่า ย่อมปฏิบัติเพื่อปิดจักขุนทรีย์นั้นด้วยบานประตูคือสติ ก็ภิกษุปฏิบัติ อยู่อย่างนั้นนั่นแล ท่านกล่าวว่า ย่อมรักษาจักขุนทรีย์บ้าง ย่อมถึง ความสำรวมในจักขุนทรีย์บ้าง ในคำว่า ถึงความสำรวมในจักขุนทรีย์นั้น พึงทราบว่า อันที่ จริง ความสำรวมหรือไม่สำรวมก็ตาม ในจักขุนทรีย์หามีไม่ เพราะ สติก็ดี ความหลงลืมสติก็ดี มิได้อาศัยจักษุประสาทเกิดขึ้น อนึ่ง ใน * มหาฎีกาว่า พระเถระท่านได้เจริญอัฏฐิกัมมัฏฐานอยู่ก่อนแล้ว เพราะฉะนั้น พอเห็น ฟันของหญิงนั้น อัฏฐิกสัญญาก็เกิดขึ้นทันที และเพราะความที่ท่านชำนาญสัญญานั้น ร่างของหญิง นั้นเลยปรากฏแก่ท่านเป็นร่างกระดูกไปทั้งร่าง