การวิเคราะห์ศีลในวิสุทธิมรรค : หน้า 26/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - ๑ - หน้าที่ 24 ในอุภโตวิภังค์ เป็นอาทิพรหมจริยกศีล ที่นับเนื่องในขันธกวัตร เป็น อภิสมาจารศีล อาทิพรหมจริยกศีลย่อมถึงความพร้อมเพราะความถึงพร้อม แห่งอภิสมาจารศีลนั้น เพราะเหตุนั้นนั่นแล พระผู้มีพระภาคเจ้า จึงตรัสว่า "ภิกษุทั้งหลาย ข้อที่ภิกษุนั้นหนอไม่ทำธรรมที่เป็น อภิสมาจาริกะให้บริบูรณ์ก่อนแล้ว จักยังธรรมที่เป็นอาทิพรหมจริยกะ ให้บริบูรณ์ ดังนี้ นี่มิใช่ฐานะจะมีได้" ดังนี้ ศีลเป็น ๒ อย่างโดย เป็นอภิสมาจาริกศีลและอาทิพรหมจริยกศีล วินิจฉัยในทุกที่ က [ ทุกะที่ ๓ ] คุณคือความเว้นจากโทษมีปาณาติบาต เป็นต้นอย่างเดียว เป็นวิรัติศีล คุณที่เหลือมีเจตนาเป็นต้น เป็น อวิรัติศีล” พึงทราบศีลเป็น ๒ อย่างนั้น โดยเป็นวิรัติศีลและอวิรัติศีล ด้วยประการฉะนี้. [ ทุกะที่ ๔ ] วินิจฉัยในทุกะที่ ๔ คำว่านิสสัย ได้แก่นิสสัย ๒ คือตัณหา นิสสัย ๑ ทิฏฐินิสสัย" ๑ ใน ๒ อย่างนั้น ศีลใดอันบุคคลหวังภพสมบัติว่า "เราจักได้เป็นเทพเจ้าหรือเทพตนใดคนหนึ่งด้วยศีลนี้" ดังนี้ ประพฤติ ๒. ดูคำตอบปัญหาว่า อะไรเป็นศีล ข้างต้น ๓. บท นิสฺสโย ไม่มีในบทตั้ง ท่านยกเอามาแก้อรรถเฉย ๆ เช่นนี้ ขัดเชิงความ แล้วก็พูดทิ้งไว้แค่นี้เอง ต่อไป ๑. อง. ปญฺจก. ๒๒/๑๕. ก็ใช้ นิสสิต.