วิสุทธิมรรคและการศึกษาเกี่ยวกับศีล : หน้า 15/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 13 สีลนิเทส ก็วิสุทธิมรรคนี้ แม้ทรงแสดงโดยมุขคือศีลสมาธิและปัญญา อัน ประมวลไว้ซึ่งคุณเป็นอเนกอย่างนี้แล้ว ก็ยังนับว่าเป็นอันทรงแสดงโดย สังเขปอยู่นั่นเอง เพราะฉะนั้น จึงยังไม่เพียงพอที่จะช่วยเหลือแก่ชน ทุกจำพวกได้ เพราะเหตุนั้น เพื่อแสดงความพิสดารแห่งวิสุทธิมรรค นั้น จึงมีปัญหากรรม (การตั้งปัญหา) นี้ ปรารภศีลก่อน คือ อะไรเป็นศีล ? ที่เรียกว่าศีล เพราะอรรถว่ากระไร ? อะไรเป็นลักษณะ เป็นรส เป็นปัจจุปัฏฐาน เป็นปทัฏฐาน ของศีลนั้น ? ศีลมีอานิสงค์อย่างไร ? ศีลนั้นมีกี่อย่าง ? อะไรเป็นความเศร้าหมอง และอะไรเป็นความผ่องแผ้วของศีล นั้น ? (ต่อไป) นี้เป็นคำแก้ในปัญหากรรมนั้น. [ อะไรเป็นศีล ] ปัญหาข้อว่า "อะไรเป็นศีล" แก้ว่า "ธรรมทั้งหลายมีเจตนาเป็นต้นของบุคคลผู้เว้นจากโทษ มีปาณาติบาตเป็นต้นก็ดี ของบุคคลผู้บำเพ็ญข้อวัตรปฏิบัติก็ดี เป็นศีล" ข้อนี้ สมคำที่พระธรรมเสนาบดีสารีบุตรกล่าวไว้ ในปฏิสัมภิทาว่า "ถามว่า อะไรเป็นศีล ตอบว่า เจตนาเป็นศีล เจตสิกก็เป็นศีล สังวรก็เป็นศีล ความไม่ก้าวล่วงก็เป็นศีล" ดังนี้ ในศีลเหล่านั้น ขุ. ป. ๓๑/๖๔.