การสมาทานอารัญญิกังคะในวิสุทธิมรรค : หน้า 158/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - - หน้าที่ 154 นี้เป็นคำพรรณนาการสมาทาน วิธี (ปฏิบัติ) ประเภท ความแตก และอานิสงส์ในขลุปัจฉาภัตติยังคะ 4. อารัญญิกังคะ [การสมาทานอารัญญิกังคะ ] แม้อรัญญิกังคะ ก็เป็นอันสมาทานด้วยคำสองคำนี้ คำใด คำหนึ่งว่า คามนิตเสนาสน์ ปฏิกขิปามิ ข้าพเจ้างดเสนาสนะชายบ้าน อารญญิกงค์ สมาทิยามิ ในป่าเป็นปกติ. ข้าพเจ้าสมาทานองค์แห่งภิกษุผู้มีการอยู่ [วิธี (ปฏิบัติ) ในอรัญญิกังคะ] ก็อารัญญิกภิกษุนั้น พึงละเสนาสนะชายบ้านเสียแล้ว ยังอรุณ ให้ตั้งขึ้นในป่าเถิด. [วินิจฉัยเสนาสนะป่า] บ้านกับทั้งอุปจารนั่นแล ชื่อว่า เสนาสนะชายบ้าน ในคำนั้น บ้านมีกระท่อมหลังเดียวหรือหลายหลังก็ตาม มีรั้วล้อม หรือไม่มี รั้วล้อมก็ตาม มีคนอยู่ หรือไม่มีคนอยู่ก็ตาม อย่างใดอย่างหนึ่ง ชื่อว่าบ้าน โดยที่สุดแม้หมู่เกวียนใด ๆ ที่จอดพักอยู่เกินกว่า 4 เดือน ก็ชื่อว่าบ้าน สำหรับบ้านที่มีรั้วล้อม ถ้ามีอินทขีล ๒ ชั้น เหมือน อนุราธปุระ ที่ ๆ ก้อนดินตกแห่งบุรุษผู้มีกำลังปานกลาง ยืนที่อินทขีล ชั้นใน (ขว้างไปเต็มแรง) ชื่อว่า อุปจารบ้าน พระวินัยธรทั้งหลาย * อินทขีล ตรงนี้ มหาฎีกาท่านแก้เป็น อุมมาร ซึ่งแปลกันว่า ธรณีประตู