การบรรเทาอุตุปริสสยะในเสนาสนะ : หน้า 73/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 70 [ แก้บทเสนาสนะ ] บทว่า เสนาสนะ หมายเอาทั่ง ทั้งที่นอนและที่นั่ง ก็ภิกษุนอน ในที่ใด ๆ จะเป็นวิหารหรือโรงเรือนต่าง ๆ มีเพิ่งเป็นต้นก็ตาม ที่นั้น ๆ ชื่อว่าเสนาสนะ ภิกษุย่อมนั่ง คือย่อมนั่งพักอยู่ในที่ใด ๆ (ดัง กล่าวแล้ว) ที่นั้น ๆ ชื่อว่าอาสนะ รวมสองคำนั้นเข้าด้วยกันเรียกว่า "เสนาสนะ" สองบทว่า อุตุปริสสยวิโนทน์ ปฏิสลุลานารามตฺถิ อธิบายว่า "ฤดูนั่นเอง ชื่อ อุตุปริสสย (อันตรายคือฤดู) เพราะ อรรถว่าเบียดเบียน" ความแห่งสองบทนั้นว่า "เพื่อบรรเทาอุตุปริสสยะ ด้วย เพื่อสำราญในการเร้นอยู่ด้วย" มีคำขยายความว่า "ฤดูใดไม่ เป็นสัปปายะ ทำความอาพาธแห่งสรีระ และความกระสับกระส่ายแห่ง จิต เป็นสิ่งพึงบรรเทาเสียได้ด้วยการเสพเสนาสนะ เพื่อบรรเทาฤดูนั้น และเพื่อเอกภาวสุขด้วย” แท้จริง การบรรเทาอุตุปริสสยะก็ได้ตรัสไว้ แล้วด้วยบาลีข้างต้นมีคำว่า "สีตสฺส ปฏิฆาตาย" เป็นอาทินั้นโดยแท้ ถึงอย่างนั้น พึงทราบว่า ตรัสคำนี้ไว้ในตอนท้ายนี้อีก (ด้วย) ทรงมุ่ง หมาย (ให้ทราบว่า) การบรรเทาอุตุปริสสยะเป็นประโยชน์ประจำ เช่นเดียวกับคำที่กล่าวไว้ในตอนเสพจีวรว่า "การปกปิดอวัยวะที่ยัง อุตุปริสสย นั้น เราเคยแปลกันว่า "อันตรายเกิดแต่ฤดู" แต่ตามนัยที่ท่านแก้นี้ ดูที จะต้องแปลว่า "อันตรายคือฤดู" บท ปฏิสลานารามตถ์ นั้น แปลกันมัว ๆ มานานแล้ว ท่านแก้เป็น เอกภาวสุขตถ์ วิเศษแก้ คือแก้ ปฏิสลุลาน (เร้นอยู่) เป็น เอกภาวะ (ผู้อยู่เดียว) ส่วนอารามะ (ยินดี) แก้เป็น สุข สมควรแก่พยัญชนะและอัตถะทุกอย่าง ในที่นี้มีถือเอานัยนั้นแปล ปฏิสกุลนาราม ว่า "สำราญในการเร้นอยู่" เป็นอันพ้นแก่งไปที