ความหมายของมารและการควบคุมอารมณ์ในพระธรรม : หน้า 104/217

ประโยค- พระธัมม์ทุธอธิบายภาค ๑- หน้าที่ 102 เป็นต้น แห่งต้นไม้นั้นไหวร่วงลงบ้าง หักกิ่งน้อยบ้าง หักกิ่งใหญ่บ้าง พัดอ่อนต้นไม้นั้นพร้อมทั้งราก ทำให้รากขึ้นเบื้องบน ถึงลงเบื้องล่าง ฉันใด มารือกื้อกูลส อันเกิดในภายใน ย่อมร่วงกายบุคคลผู้เห็นปาน นั้นได้ฉันนั้นเหมือนกัน คือกาลสมาทำให้ต้องทับบิดเล็ก ๆ น้อย ๆ เหมือนไม้กำลังแรง พัดส่วนต่าง ๆ มี ดอก ผล ใบอ่อนเป็นต้น แห่งต้นไม้นี้ไม่แข็งแรงใคร่ว่างบ้าง ทำให้ต้องอ่อนมีสักคัิญ เป็นต้น เหมือนคนมีกำลังแรง ทำการหักกิ่งไม้เล็ก ๆ ข้าง ทำให้ต้อง อาบด้วยสมาเกส ๑๑ เหมือนสมมีกำลังแรง ทำการหักกิ่งไม้ใหญ่บ้าง ทำให้ต้องอาบด้วยปราชญ นำออกจากศาสนาอันพระผู้พระภาคตรัส ดีแล้ว ให้ถึงความเป็นคฤหัสถ์โดย ๒-๓ วันเท่านั้น เหมือนลม มีกำลังแรงอ่อน (ต้นไม้) ทำให้โคลง มีรากขึ้นเบื้องบน มึงลง เบื้องล่าง กิเลสมารยังยงบุคคลเห็นนั่นให้เป็นไปในอำนาจ ของตน บทว่า อนุญาณปลูกสุติ ความว่า ผู้เห็นอารมณ์ไม่มง ๑๐ อย่างใดอย่างหนึ่งว่าไม่มง คือ ประกอบในมนสิการโดยความเป็น ของปกิณ เก้แก่ เห็นผลหลาย โดยความไม่มง เห็น ขน เสียว ฟืน หนัง สี ทรวดทรง โดยความไม่มง ๑. อุฬาฏ อารมณ์อันไม่งาม มี๑๐ คือ ๑. อุฬาฏมติอสู สุตที่ขึ้นพง ๒. วิสิฏฐอสู อสูที่มีสีเขียว ๓. อุปพุทธอสู อสูที่มีหนองไหลออก ๔. วิจินทอสู อสูาที่เขา สับฟันเป็นท่อน ๆ ๕. วิจัญอสู อสูที่สัตว์ตัวเล็กยิ่งน ๖. วิจตุอสู อสูที่มี ที่มาคลาง ๗. หทกิฏฐอสู อสูที่ตายกระจัดกระจาย ๘. โลหิตอสู อสูที่ เป็นเลือด ๙. ปุรพอสู อสูที่มีหนูนอน ๑๐. อสูที่อุสุกาอสู อสูที่มีแร่งรากะกะ