ข้อความต้นฉบับในหน้า
୭
นัยที่ ๑ ไกลจากข้าศึก “ข้าศึก” หมายถึงกิเลส พระ
สัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเป็นผู้ไกลจากกิเลส ทั้งนี้เพราะทรงกำจัด
กิเลสทั้งปวงด้วยมรรคแล้วโดยสิ้นเชิง จึงทรงพ้นจากกิเลส
ทรงบริสุทธิ์ผุดผ่องดุจดวงแก้วอันหาค่ามิได้ สมดังคำว่า “พุทธ
รัตนะ” เพราะเหตุนี้จึงทรงพระนามว่า “พระอรหันต์”
นัยที่ ๒ ทรงหักกำจักร “กำจักร” หมายถึงกิเลสทั้ง
ปวง พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงหักกิเลสเหล่านั้นด้วยศาสตรา
คือ ปัญญา เพราะเหตุนี้จึงทรงพระนามว่า “พระอรหันต์”
นัยที่ ๓ ทรงควรแก่ปัจจัย ทั้งนี้เพราะพระสัมมา
สัมพุทธเจ้าทรงบริสุทธิ์หมดจดด้วยประการทั้งปวง จึงทรงเป็น
ทักขิไณยบุคคลอันเลิศยิ่ง ย่อมควรแก่ปัจจัยและการบูชาเป็น
พิเศษ ยิ่งกว่าพรหม เทวดา และมนุษย์ทั้งหลาย เพราะเหตุนี้
จึงทรงพระนามว่า “พระอรหันต์”
นัยที่ ๔ ไม่ทรงทำชั่วในที่ลับ โดยเหตุที่พระสัมมาสัม
พุทธเจ้าทรงก่าจัดกิเลส ตัณหา และอวิชชาทั้งปวง ด้วยมรรค
และญาณโดยสิ้นเชิงแล้ว พระทัยจึงมั่นคงดังเสาเขื่อน ไม่
แปรผันยินดียินร้ายประการใด การทำกรรมชั่วทั้งหลาย แม้ใน
ที่ลับ ย่อมไม่มีแก่พระองค์ผู้คงที่ เพราะเหตุนี้ จึงทรงพระนาม
๙๗