การสำรวมอินทรีย์ด้วยสติ : หน้า 180/371

ด สำหรับการสำรวมอินทรีย์อื่นอีก ๕ อย่างก็ปฏิบัติเช่น เดียวกัน คือ ใช้สติเป็นเครื่องคุ้มครอง ด้วยเหตุนี้โบราณาจารย์ ทั้งหลายจึงกล่าวว่า “อินทรียสังวรศีล พึงสำเร็จได้ด้วยสติ” คําว่า “อกุศลธรรมอันลามก” ได้แก่ “อภิชฌาและโทมนัส" “อภิชฌา” ตามรูปศัพท์แปลว่า โลภอยากได้ของเขา ความคิดเพ่งเล็งจ้องจะเอาของของคนอื่น “โทมนัส” ตามรูปศัพท์แปลว่า ความเสียใจ ความทุกข์ใจ ดังนั้น “อภิชฌาและโทมนัส” จึงจัดว่า เป็นอกุศลธรรม อันลามก เพราะความโลภอยากได้ของของคนอื่นนั้น ย่อมนำไป สู่การประพฤติทุศีล ทำให้ประกอบอาชีพไม่บริสุทธิ์ ถ้าได้ของ มาดังใจหมาย ของนั้นก็ไม่บริสุทธิ์ แม้จะรู้สึกเป็นสุข ก็เป็น ความสุขหลอก ๆ เพียงช่วงเวลาสั้น ๆ แต่จะมีวิบากกรรมติด ตามไปอีกยาวนาน หรือหากไม่ได้ของนั้นมาก็รู้สึกผิดหวัง เกิด โทมนัส ดังที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า “ที่เมื่อไม่สำรวมแล้ว จะเป็นเหตุให้อกุศล ธรรมอันลามก คือ อภิชฌา และโทมนัส พระวิสุทธิมัคค์ เผด็จ เล่ม ๑ หน้า ๙๙ ๑๗๘