สำรวจและเข้าใจปาฏิโมกข์ : หน้า 136/371

๑. สำรวมระวังในพระปาฏิโมกข์ “สำรวมระวังในพระปาฏิโมกข์” นี้มีศัพท์บัญญัติใน พระพุทธศาสนาว่า “ปาฏิโมกขสังวรศีล” มีคำศัพท์แยกออกมา พิจารณาได้ ๓ คำ คือ คำที่ ๑ “ปาฏิโมกข์” แปลว่า ยังผู้รักษาให้พ้นทุกข์ คำที่ ๒ “สังวร” แปลว่า ความสำรวม การระวังปิดกั้น บาปอกุศล คำที่ ๓ “ศีล” คำนี้มีคำแปลได้หลายอย่าง เช่น เจตนา ในการงดเว้นบาปทั้งปวง ข้อปฏิบัติสำหรับควบคุมกาย วาจา ให้ตั้งอยู่ในความดีงาม ความประพฤติที่ดีทางกาย วาจา เป็น ต้น แม้จะมีคำแปลแตกต่างกันก็ตาม แต่โดยความหมายแล้ว เหมือนกัน คือ สนับสนุนให้คนประพฤติกุศลกรรม ดังนั้น “ปาฏิโมกขสังวรศีล” จึงหมายถึง “เจตนาในการ สำรวมระวังตนให้ประพฤติดีงามทางกายและวาจา เพื่อตน จะได้พ้นทุกข์” วิธีปฏิบัติ “ปาฏิโมกขสังวรศีล” นั้น อาจแยกอธิบายเพื่อ ให้เข้าใจง่ายเป็น ๓ หัวข้อ ดังนี้ ๑๓๔