ความหมายและประเภทของสันโดษ : หน้า 195/371

สันโดษในแง่ที่เป็นธรรมปฏิบัติของภิกษุนั้นแบ่งออกเป็น ต ประการ คือ ๑) ยถาลาภสันโดษ คือ ยินดีตามที่ได้หมายความว่า เมื่อได้สิ่งใดมาด้วยความเพียรของตน ก็พอใจในสิ่งนั้น ไม่เดือด ร้อนเพราะอยากได้ของที่ไม่ได้ไม่เพ่งเล็งอยากได้ของของคนอื่น ไม่ริษยาคนอื่น ๒) ยถาพลสันโดษ คือ ยินดีตามกำลัง หมายความ ว่า พอใจเพียงแค่พอแก่กำลังร่างกาย สุขภาพ และขอบเขต การใช้สอยของตน ของที่เกินกำลังก็ไม่หวงแหนเสียดาย ไม่ เก็บไว้ให้เสียเปล่า หรือไม่ฝืนใช้ให้เป็นโทษแก่ตน ๓) ยถาสารุปปสันโดษ คือ ยินดีตามสมควร หมาย ความว่า พอใจตามที่สมควรแก่ภาวะ ฐานะ แนวทางชีวิตและ จุดหมายแห่งการบำเพ็ญกิจของตน เช่น ภิกษุพอใจแต่ของอัน เหมาะสมกับสมณสารูป หรือหากได้ของใช้ที่ไม่เหมาะกับตน แต่จะมีประโยชน์แก่ผู้อื่นก็นำไปมอบให้แก่เขา เป็นต้น สันโดษ ๓ นี้เป็นไปในปัจจัย ๔ แต่ละอย่าง ๆ จึงรวม อรรถกถาสามัญญผลสูตร ที. อ. ๔/๒๑๕/๑๔๔ ๑๙๓