ระวังอารมณ์และการมีสติของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า : หน้า 106/371

ระวังอารมณ์ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงมีสติอยู่เสมอ โดยเฉพาะ อย่างยิ่ง สติที่ตรึกเข้าไปในกาย เวทนา จิต ธรรม ๑๑) ปัญญา คือ ความรอบรู้ในกองสังขาร เพราะมอง เห็นตามความเป็นจริง พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงมีความรู้ ความเห็นกว้างขวาง ทรงสามารถหยั่งรู้เหตุผลถูกต้องตาม ความเป็นจริง ไม่มีผิดพลาด ๑๒) ปฐมฌาน ๑๓) ทุติยฌาน ๑๔) ตติยฌาน ๑๕) จตุตถฌาน รูปฌานทั้ง ๔ ข้อหลังนี้ คือ ภาวะที่จิตสงบ เป็นสมาธิ ประณีต ละเอียดอ่อนยิ่งขึ้นตามลำดับ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ ทรงอาศัยรูปฌาน ๔ นี้ ขยับขยายโลกียปัญญาไปสู่โลกุตตรปัญญา บรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณ เป็นองค์อรหันตสัมมาสัมพุทโธ ยิ่งกว่านั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้ายังทรงทราบว่า สิ่งใด เป็นประโยชน์ สิ่งใดไร้ประโยชน์ต่อสรรพสัตว์ทั้งหลาย นอก จากจะทรงเลือกปฏิบัติเฉพาะสิ่งที่เป็นประโยชน์แล้ว ยังทรง ๑๐๔