การทำลายนิวรณ์และการบรรลุสมาธิ : หน้า 208/371

ของพระภิกษุรูปนั้น ก็ยังไม่สามารถสงัดจากกามและอกุศลธรรม ถึงจะทุ่มเท เวลาเจริญภาวนาไปนานแสนนาน ก็ไม่สามารถ บรรลุคุณวิเศษอย่างใด ต่อเมื่อละนิวรณ์ทั้ง ๕ ประการได้แล้ว กายและใจจึงสงัดจากกาม หมดความยินดีในรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส และสงัดจากอกุศลธรรม คือ “อภิชฌา” และ “โทมนัส” ซึ่งก็คือ “ความยินดียินร้าย” ที่สามารถบังคับใจให้คิดทำความ ชั่วต่าง ๆ ได้ทั้งสิ้น นิวรณ์ นิวรณ์ คือ กิเลสที่ปิดกั้นใจไม่ให้บรรลุความดี ไม่ให้ ก้าวหน้าในการเจริญภาวนา ทำให้ใจซัดส่าย ไม่ยอมให้ใจรวม หยุดนิ่งเป็นหนึ่ง หรือเป็นสมาธิ นิวรณ์มี ๕ ประการ คือ ๑) กามฉันทะ คือ ความหมกมุ่น ครุ่นคิด เพ่งเล็งถึง ความน่ารักน่าใคร่ในกามคุณ อันได้แก่รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส เนื่องจากใจยังหลงติดในรสของกามคุณทั้ง ๕ นั้น จนไม่ สามารถสลัดออกได้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเปรียบกามฉันทะเหมือน ๒๐๖