ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ: การระลึกชาติในพุทธศาสนา : หน้า 246/371

ภิกษุก็ฉันนั้นแล เมื่อจิตเป็นสมาธิ บริสุทธิ์ ผ่องแผ้ว ไม่มีกิเลส ปราศจากอุปกิเลส นุ่มนวล ควรแก่การงาน ตั้งมั่น ไม่หวั่นไหวอย่างนี้ ย่อมโน้มน้อมจิตไปเพื่อ “ปุพเพนิวาสานุสสติ ญาณ" เธอย่อมระลึกถึงชาติก่อนได้เป็นอันมาก (ดังกล่าวแล้ว) มหาบพิตร นี้แหละสามัญญผล ที่เห็นประจักษ์ ทั้งดียิ่งกว่า ทั้งประณีตกว่า สามัญญผลที่เห็นประจักษ์ข้อก่อน ๆ” ญาณที่ทำให้ระลึกชาติแต่หนหลังได้นี้ มีศัพท์ทางศาสนา โดยเฉพาะว่า “ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ” อนึ่ง ประวัติความเป็นมาของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตั้ง แต่ครั้งก่อนที่จะเป็นพระโพธิสัตว์ และขณะที่เป็นพระโพธิสัตว์ บำเพ็ญทศบารมีอยู่ในช่วงเวลาที่เสวยพระชาติต่างๆ อันยาวนาน ที่พระองค์ตรัสเล่าไว้ ดังมีปรากฏอยู่ในชาดกที่สำคัญ เช่น เวสสันดรชาดกนั้น ล้วนเป็นตัวอย่างที่แสดงถึงปุพเพนิวาสา 9. นุสสติญาณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งสิ้น สามัญญผลสูตร ที. ส. ๙/๑๓๖/๑๐๗ ๒๔๔