การบรรลุญาณทัสสนะในมนุษย์ : หน้า 231/371

ตั้งมั่นไม่หวั่นไหว เป็นใจที่ละเอียดอ่อน จนสามารถบรรลุญาณ ระดับต้น หรือที่เรียกว่า “ญาณทัสสนะ” บังเกิดความรู้ขึ้นใน จิตใจตนเองโดยอัตโนมัติว่า กายของคนเราซึ่งเกิดจากมารดา และบิดานี้ ประกอบด้วยรูปและวิญญาณ รูปคือร่างกาย ซึ่ง ประกอบด้วยมหาภูต ๔ คือ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม และธาตุไฟ ส่วนวิญญาณนั้นหมายถึงใจนั่นเอง กายมนุษย์ที่เกิดแต่มารดาบิดานี้ ย่อมเจริญเติบโตขึ้น ได้ด้วยอาหาร เป็นสิ่งที่ไม่เที่ยงแท้ มีการเจ็บไข้ได้ป่วยและแก่ ชรา แม้จะระวังรักษาสุขภาพให้ดีเพียงใด ในที่สุดก็จะต้องจบ ชีวิตลงจนได้ ซึ่งทำให้รูปและวิญญาณแยกออกจากกันไปคนละ ทาง เหล่านี้เป็นธรรมดาโลก ดังที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสกับ พระเจ้าอชาตศัตรูว่า “ภิกษุ เมื่อจิตเป็นสมาธิ บริสุทธิ์ ผ่องแผ้ว ไม่มีกิเลส ปราศจากอุปกิเลส นุ่มนวล ควรแก่ การงาน ตั้งมั่น ไม่หวั่นไหวอย่างนี้ ย่อมโน้ม น้อมจิตไปเพื่อญาณทัสสนะ เธอย่อมรู้ชัดอย่าง นี้ว่า กายของเรานี้แล มีรูปประกอบด้วยมหา ภูต ๔ เกิดแต่มารดาบิดา เติบโตขึ้นด้วยข้าว ๒๒๙