สมาธิในทางปฏิบัติ : หน้า 222/371

สมาธิในทางปฏิบัติ เพื่อให้เข้าใจการทำสมาธิทั้ง ๒ ระดับดังกล่าวได้ชัดเจน ยิ่งขึ้น จึงขอน้อมนำคำอธิบายในเชิงปฏิบัติของพระเดช พระคุณหลวงพ่อวัดปากนํ้า ภาษีเจริญ มาขยายความไว้ในที่นี้ “สมาธิเบื้องต่ำในทางปฏิบัติ” หมายถึงการสละอารมณ์ ไม่ให้ติดกับจิต ตัวอย่างเช่น เวลานอน หากมีอารมณ์อย่างใดอย่าง หนึ่งใน 5 อย่าง (รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ธรรมารมณ์) ติด อยู่กับจิตจนเปลื้องไม่ออก หรือที่เรียกว่า “สละอารมณ์ไม่ได้” เราก็จะนอนไม่หลับทั้งคืน เพราะถูกอารมณ์บังคับไว้ ต้องสละ อารมณ์ออกจากใจให้ได้ จึงจะนอนหลับได้ การทําสมาธิก็เช่นเดียวกัน หากจิตติดอยู่กับอารมณ์ ใจ ย่อมนึกคิดซัดส่ายไปตามอารมณ์นั้น ๆ ต่อเมื่อใดที่สละอารมณ์ ได้ จิตหลุดจากอารมณ์โดยเด็ดขาดไม่เกี่ยวข้องกัน เหมือนไข่ ขาว กับไข่แดงที่แม้จะอยู่รวมกันในไข่ฟองเดียว แต่ก็แยกจาก กัน ไม่ปะปนกัน เพราะมีเยื่อบาง ๆ หุ้มไข่แดงไว้ เมื่อสละอารมณ์ ได้เช่นนั้น ใจจึงจะหยุดนิ่งแน่วแน่ และมองเห็นดวงธรรมที่อยู่ ภายใน ๒๒๐