การวิเคราะห์เกี่ยวกับพระเทวทัตและพระเจ้าอชาตศัตรู : หน้า 308/371

เทวทัตเป็นบุคคลที่น่าสงสารยิ่งนัก เพราะแม้จะมีบุญวาสนาได้ ถือกำเนิดในราชสกุล แต่ก็ขาดการอบรมปลูกฝังโยนิโสมนสิการ ยิ่งกว่านั้นยังถือเอาชาติกำเนิดเป็น “ปมเขื่อง” จึงคิดว่าตนจะ ต้องเหนือกว่าใคร ๆ เมื่อเห็นใครดีกว่าก็ทนไม่ได้ โดยไม่มี ปัญญาคิดพิจารณาคุณธรรมและความสามารถของตนเองเลย แม้มีโอกาสได้พบยอดกัลยาณมิตรของโลก คือ พระสัมมา สัมพุทธเจ้าแล้วก็ยังเอาดีไม่ได้ ทั้งนี้เพราะนิสัยที่คุ้นอยู่กับการ คิดชั่ว พูดชั่วและทํา ว ได้ฝังลึกลงในกมลสันดานเสียแล้ว จากกรณีของพระเทวทัตนี้ กล่าวได้ว่า ผู้ที่ขาดการ ปลูกฝังอบรมโยนิโสมนสิการมาตั้งแต่เยาว์วัยนั้น ย่อมถูกมิจฉา ทิฏฐิครอบงำาได้ง่าย จิตใจย่อมเศร้าหมองด้วยอาสวกิเลส เมื่อ ตกอยู่ในสภาพเช่นนี้นานไป ย่อมยากที่จะพัฒนาสัมมาทิฏฐิให้ เกิดขึ้นได้ ดังคำโบราณว่า “ไม้อ่อนดัดง่าย ไม้แก่ดัดยาก” ส่วนพระเจ้าอชาตศัตรูนั้น เนื่องจากพระองค์ทรงได้รับ การอบรมปลูกฝังโยนิโสมนสิการจากครอบครัวมาแต่เยาว์วัย ทั้งได้มีโอกาสรับรสพระธรรมจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามาก่อน แต่เพราะเหตุที่ทรงคบหากับคนพาลคือพระเทวทัต พระเจ้าอชาต ศัตรูจึงกลายเป็นมิจฉาทิฏฐิบุคคลไปชั่วระยะหนึ่ง แต่ต่อมา ๓๐๖