การเห็นได้ด้วยจักษุวิญญาณ : หน้า 178/371

ดังนั้นเมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า “เห็นรูปด้วยจักษุ ย่อมหมายถึง “เห็นรูปด้วยจักษุวิญญาณ” ในทำนองเดียวกัน เมื่อพระองค์ตรัสว่า “ฟังเสียงด้วย โสต” ย่อมหมายถึง “ฟังเสียงด้วยโสตวิญญาณ” “ดมกลิ่นด้วยมานะ” ย่อมหมายถึง “ดมกลิ่นด้วยฆาน วิญญาณ” “ลิ้มรสด้วยชิวหา” ย่อมหมายถึง “ลิ้มรสด้วยชิวหา วิญญาณ” “ถูกต้องโผฏฐัพพะด้วยกาย” ย่อมหมายถึง “ถูกต้อง โผฏฐัพพะด้วยกายวิญญาณ” “รู้แจ้งธรรมารมณ์ด้วยใจ” ย่อมหมายถึง “รู้แจ้ง ธรรมารมณ์ด้วยมโนวิญญาณ” นั่นเอง ส่วนค่าว่า “ไม่ถือนิมิต” คือ ไม่ถือเครื่องหมายซึ่งมีอยู่ใน อายตนะภายนอก เช่น ไม่สนใจว่าเป็นหญิงหรือชาย หรือไม่ ใส่ใจเครื่องหมายอันเป็นสิ่งที่ก่อให้เกิดกิเลส เช่นไม่สนใจว่างาม เป็นต้น ดังนั้นการไม่ถือนิมิตก็คือ การยั้งหยุดอยู่ในอาการสัก แต่ว่าเห็นเท่านั้น ไม่เก็บไปคิดนึกปรุงแต่งต่อไปอีก ๑๗๖