การคุ้มครองทวารในอินทรีย์ : หน้า 175/371

เมื่อตรัสเรื่อง “ความถึงพร้อมด้วยศีล” จบลงแล้ว พระ สัมมาสัมพุทธเจ้าจึงตรัสกับพระเจ้าอชาตศัตรู ต่อไปอีกว่า “มหาบพิตร อย่างไร ภิกษุจึงชื่อว่าเป็นผู้คุ้มครองทวารใน อินทรีย์ทั้งหลาย” ๔. คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลายมีคำศัพท์เฉพาะว่า “อินทรียสังวรศีล” มีคำศัพท์ที่ควรแยกพิจารณาได้ ๓ คำ คือ คำที่ ๑ “อินทรีย์” มีความหมายหลายอย่าง แต่ในศีล ข้อนี้มุ่งถึงอินทรีย์ 5 หรืออายตนะภายใน 5 คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ คำที่ ๒ “สังวร” หมายถึง สำรวมระวัง คำที่ ๓ “ศีล” หมายถึง ภาวะปรกติ ดังนั้น “อินทรียสังวรศีล” จึงหมายถึง “ภาวะปรกติใน การสำรวมระวังอินทรีย์ทั้ง 5” พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสกับพระเจ้าอชาตศัตรูว่า “มหาบพิตร อย่างไรภิกษุจึงชื่อว่า เป็นผู้ คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย มหาบพิตร ๑๗๓