ความขาดแคลนกำลังใจและความฟุ้งซ่านในชีวิต : หน้า 210/371

ขาดความกระตือรือร้นในการทำกิจกรรมต่างๆ ขาดกำลังใจและ ความหวังในชีวิต เกิดความเบื่อหน่ายชีวิต ไม่คิดอยากทำสิ่ง ใด ๆ บุคคลที่ใจหดหู่ ย่อมขาดความวิริยอุตสาหะในการทำสิ่ง ต่าง ๆ ได้แต่ปล่อยให้ความคิดเลื่อนลอยไปเรื่อย ๆ จึงไม่สามารถ รวมใจเป็นหนึ่งได้ ๆ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเปรียบเทียบตีนมิทธะ เหมือน “การถูกจองจำอยู่ในเรือนจ๋า” คนที่ถูกจองจำอยู่ใน เรือนจ๋านั้น ย่อมหมดโอกาสที่จะได้รับความบันเทิงจากการเที่ยว ดูหรือชมมหรสพต่าง ๆ ในงานนักขัตฤกษ์ฉันใด ผู้ที่ตกอยู่ใน อ้านาจถีนมิทธะนิวรณ์ย่อมหมดโอกาสที่จะได้รับรู้รสแห่งธรรม บันเทิง คือ ความสงบสุขอันเกิดจากฌานฉันนั้น ๆ ๔) อุทธัจจกุกกุจจะ คือ ความฟุ้งซ่านรำคาญใจ อัน เกิดจากการปล่อยใจให้เคลิบเคลิ้มไปกับเรื่องที่มากระทบใจ แล้วคิดปรุงแต่งเรื่อยไปไม่สิ้นสุด บางครั้งก็ทำให้หงุดหงิด งุ่นง่าน ความรําคาญใจและความฟุ้งซ่านเหล่านี้ ย่อมทําให้ใจซัดส่าย ไม่อยู่นิ่ง ไม่เป็นสมาธิ แม้ต้องการจะเอาใจจดจ่อกับเรื่องใด ก็ ไม่สามารถทำได้ตามปรารถนา เพราะใจจะคอยพะวงคิดไปถึง เรื่องอื่น ใจจึงไม่มีความเป็นใหญ่ในตัว ควบคุมใจตัวไม่ได้ ๒๐๘