เอกสารและจารึกในพระพุทธศาสนา : หน้า 42/278

ดำƬๆ (Inscriptions)๔ เช่น จารึกพระเจ้าโกศ จารึกฝังถ้ำ จารึกบนวัตถุ สิ่งของ และศิลาจารึก เป็นต้น ส่วนเอกสารตี่ยูม (secondary sources) ได้แก่ บทความวิชาการและถึงวิชาการ ตำราทางพระพุทธศาสนาที่แต่งขึ้นในภายหลัง งานวิจัย วิทยานิพนธ์ บทความวิเคราะห์หรือดีความเอกสารปฐมภูมิ เป็นต้น ทั้งนี้ เพื่อให้ดำเนินงานวิจัยดำเนินไปได้อย่างมีระบบ จำเป็นต้องกำหนดเงื่อนไขในการระบุหลักฐานของธรรมาภายในคำสอนโบราณ๕ เช่น กล่าวถึงธรรมภายในในความหมายของกายแห่งการตรัสรู้ธรรม หรือในแง่ที่มีความสัมพันธ์กับการตรัสรู้ธรรม เช่น ก. การเป็นเหตุแห่งการตรัสรู้ธรรม ดังเช่นข้อความว่า "พระบรมโพธิสตว์เข้าสู่ธรรมภายในจึงได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า" ข. การเป็นผลแห่งการตรัสรู้ธรรม ดังเช่นข้อความว่า "พระพุทรองค์กำจัดกิเลสได้หมดสิ้น เหลือไว้แต่เพียงธรรมภายในเป็นสาระที่แท้จริง" ค. การกล่าวถึงธรรมภายในที่มีลักษณะมหาบุรุษหรือที่มีความหมายชัดเจนว่าเป็น "กาย" (body) หรือมีลักษณะคล้ายมนุษย์