หลักฐานธรรมาภายในคัมภีร์พุทธโบราณ : หน้า 227/278

หลักฐานธรรมาภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับประชาชน สรุป คำธาระ เอเชียงกลาง และจีน จากงานวิจัยในภูมิภาคคำธาระ เอเชียกลาง และจีน งานวิจัยนี้ตอบปัญหาดังนี้ 1. มีการกล่าวถึง “ธรรมภาย” จริงในคัมภีร์ดังเดิม โดยมีปรากฏในงานที่ ดร.ชนิดาถอดถ่ายจากคัมภีร์โบราณ 15 คัมภีร์ ดร.ชัยสิทธิ์ถ่ายถอดจาก 4 คัมภีร์หลัก พระวิริยะชัยและคณะรวบรวมจากร่องรอยทุติยภูมิเป็นส่วนใหญ่ได้อีก 78 คัมภีร์ ทั้งนี้ยังมีคัมภีร์อีกเป็นจำนวนมากที่ยังไม่ได้อ่าน ซึ่งคณะวิจัยจะได้นิติดตามศึกษาต่อไป คัมภีร์เหล่านี้ มีความเก่า ใหม่ ไม่เท่ากัน การแบ่งยุคของคัมภีร์ทำได้ยากมากเพราะจริงๆ แล้วบางคัมภีร์ไม่สามารถระบุได้อย่างชัดเจน ที่จับต้องได้ว่าอยู่ในสมัยไหนกันแน่น นักวิชาการส่วนใหญจึงใช้การสนับสนุนจนกว่าจะมีร่องรอยที่สมบูรณ์กว่านี้ เท่าที่ร่องรอยสามารถสืบค้นได้ คัมภีร์ที่มีคำว่า “ธรรมภาย” ที่เก่าสุดและสำคัญที่สุดนั้น ในที่อธิษฐานเป็น 3 ช่วงยุคเรียงลำดับดังนี้คือ ยุคพุทธกาล ถึงประมาณ พ.ศ. 300 เป็นช่วงคำสอนดังเดิม เป็นช่วงที่เกือบไม่ปรากฏคัมภีร์ตัวเขียน เพราะการถ่ายทอดใช้วิธีท่องจำและสอนปากเปล่า อาจมีการแกะสลักหรือวาดภาพที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้าในเชิงสัญลักษณ์ ซึ่งในปัจจุบันมีการค้นพบอยู่บ้างแต่ไม่อาจตีความหมายได้ชัดเจน ยุคหินาย และมหายานก่อนขยายความ จาก พ.ศ. 300 ถึงราว พ.ศ. 743 (ปี พ.ศ. 743 เกิดคัมภีร์มัยมิกาของท่านนาคารชุน) เป็นช่วงยุค