หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโธภาณ : หน้า 63/278

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโธภาณ 1 ฉบับประชาชน ข. ประสบการณ์ภายใน คัมภีร์ปฏิปิคโยคณะนี้กล่าวถึงการเห็นภาพที่หลากหลายมากมาย แตภาพที่เห็นเหล่านั้นก็สอดคล้องกันกับภาพที่เห็นจากประสบการณ์ในการปฏิบัติธรรม วิชชาธรรมภายในบางส่วนด้วย เช่น การเห็นสิ่งที่ "เป็นแก้ว" หรือ "สำเร็จด้วยแก้ว" เห็นพระพุทธเจ้าใน "มณฑลแห่งพระอาทิตย์" และพระพุทธเจ้านั้น "รุ่งเรืองด้วยลักษณะและอนุพุฒนะ (มหารูช)" ค. การให้ความสำคัญกับสิ่งที่เห็น ในคัมภีร์โยคณะเน้นการบรรยายประสบการณ์ภายในออกมาเป็นภาพ และมีการตีความภาพที่เห็นด้วยโดยถือว่าภาพที่เห็นในสมาธินั้นจัดเป็น "รูปร่างมิติ" ส่วนในวิชชาธรรมภายในเน้น "ความหยุดนิ่ง" เป็นหลักโดยสอนให้ "เห็นลักษะแก่ว่าเห็น" เพื่อไม่ให้จมกับความยึดติดหรือหลงไหลสิ่งที่มองเห็นในเบื้องต้นนั้นใจจะได้ไม่กระเพื่อมและสามารถหยุดนิ่งต่อไปได้อย่างต่อเนื่องและลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น จนกว่าจะเข้าถึงจุดที่สามารถเป็นที่พึ่งให้กับตนเองได้อย่างแท้จริง ซึ่งเมื่อถึงตรงนั้นแล้ว ก็ลงคงต้องอาศัยหลักการเดิมคือ "หยุดนิ่งที่ศูนย์กลางร่างกายในกลางของสิ่งที่เห็น" เพื่อให้เข้าถึงธรรมะละเอียดขึ้นไปตามลำดับ ดังที่ พระมงคลเทพมุนี (สด จนทสโร) วัดปากน้ำภาษีเจริญ ได้กล่าวไว้ว่า "หยุดเป็นตัวสำเร็จ ตั้งแต่เบื้องต้นจนถึงพุทธันดร" ง. เกณฑ์ในการตัดสิน "การเข้าถึงธรรม" ในคัมภีร์ปฏิปิคโยคะ ผู้ปฏิบัติ (โยคาจาร) จะได้ชื่อว่า ตรัสรู้ธรรม หรือเวลาเคน (awakened) ใน ลำดับสุดท้าย ที่เรียกว่าการหยุดนิ่ง ซึ่งหาก Page 62 | ศาสตราจารย์กิตติคุณ สัญญา สุขบรรทัด