หลักฐานธรรมในคัมภีร์พุทธโธภาณ : หน้า 149/278

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโธภาณ ๑ ฉบับประชาชน สื่่ออื่นๆ เมื่อธารคฺด้วยกิเลส เช่น เป็นสีแดงเมือเจือด้วยโลภะ และขุ่นเป็นตมเมือ คนด้วยโมหะ เป็นดังนี้เห็นได้ด้วยธรรมภายในฝ่ายสุขิยธรรมและทุจริต ต่างซ้อนอยู่ในดวงธรรมที่ทำให้เกิดเป็นมนุษย์คอำนวยการ (ไม่ใช่การตัดสินใจ) ให้ทำบุญทำบาป เมื่อเป็นดังนั้นในทางวิชชาธรรมภายใน บุคคลจึงจำเป็น อย่างยิ่งที่ต้องบำเพ็ญตนให้ อยู่ในฝายยาเสมอ กล่าวคือ ต้องทำให้จิตขาว ใสสะอาดไปสูที่สุดฝ่าไม่หลงตายไปสู่ที่สุด ในทางโยคาวาจรบุญเป็นสีว่าสวนาบเป็นสีดำให้เห็น ในใจเช่นกัน ยิ่งกว่านั้นยังกล่าวว่าบุญและบาปต่างก็ผูกอยู่ในใจและส่งผลต่อผู้ กระทำและยังกว่าถึงช่วงวิกฤติคือช่วงที่กำลังจะโลภจะให้บุคคลนึกถึงบุญ ที่ตนได้เคยทำไว้เป็นที่พึง มิฉะนั้นผู้ที่ตายด้วยการหลับตาเปล่าจะถูก กระทำตามมาต้นหนทางนิพพาน ข้อความเหล่านี้ปรากฏอยู่ในคัมภีร์โยคาวจร แทบทุกคัมภีร์ ดังตัวอย่างข้อความที่ปรากฏในคัมภีร์พุทธรณกัน มนุษย์จะเป็นผู้ตัดสินใจจะทำบุญหรือบาปด้วย ตนเอง ทั้งนี้ด้วยสังขารหรือความรู้สึกนึกคิดปรุงแต่งของตนเอง หากฝ่ายชั่ว สามารถเทรรเข้าได้บุคลจะกระทำแต่ความชั่วมิดมม ในทางตรงข้ามบุคล จะทำดีเมื่อฝ่ายดีเข้าอิ้นดวงธรรมที่ทำให้เป็นกายมนุษย์ได้ เป็นที่สิ่งเทก ได้ชัดเจนว่าในวิชชาธรรมภายในบุคลจะต้องดำรงอยู่ในฝ่ายดีเสมอ ได้กล่าวไว้อย่างนั้นว่าดวงธรรมที่ทำให้เกิดเป็นกายมนุษย์อยู่ภายในมนุษย์ และ ดวงธรรมนี้เป็นธรรมแผดเหนืสพื้นพระธรรมขันธ์ วิชชาธรรมภายในกล่าวต่อไปว่า ดวงธรรมนี้ “ฝ่ายดีฝ่ายชั่วอยู่ในที่เสรี” อีกทั้งบุคคลจะทำ ไว้จะติดต่ออยู่ที่ดวงธรรมที่ทำให้เกิดกายมนุษย์นี้ ส่วนในทางโยคาวจรแม้ว่าจะส่ง เสริมให้บุคคลดำรงตนอยู่ในฝ่ายบุญแต่ก็ไม่ปฏิเสธว่ามนุษย์จะครึ่งของ