การเผยแผ่คำสอนของพุทธศาสนเถรวาท : หน้า 78/278

เท่านี้ และเป็นตัวบ่งชี้ว่า ในค้นธารมีคำสอนของพุทธศาสนเถรวาทเผยแผ่ไปถึงตั้งแต่ครั้งโบราณกาล ส่วนในคัมภิธรรมสันสกฤตที่พบหลักฐานธรรมภาย ซึ่งส่วนใหญ่เป็นคัมภิรมหมายานั้น พบความสอดคล้องในเชิงหลักธรรมด้วยเช่นกัน ดังเช่นในประเด็นต่อไปนี้ - หลักการที่ว่า ในตัวทุกคนมีรูปราณแห่งความเป็นพุทธะอยู่ - พระพุทธองค์มีธรรมเป็นภาย พึงเห็นพระองค์โดยธรรม มิใช่โดยรูปปภาย - พระพุทธองค์ทรงประกอบด้วยพระรูปภายและพระธรรมภาย - พระพุทธคุณยิ่งใหญ่ว่าคุณของพระอรหันต์ - พระพุทธองค์นำสัตว์โลกออกจากภูสูงสารด้วยธรรมภาย - พระธรรมภายเป็นส่วนหนึ่งของการตรัสรู้พระโพธิญาณ - พระพุทธเจ้าทั้งหลายมีจำนวนมากเหมือนเม็ดทรายในมหานาคคา - การเข้าไปในกลาง แล้วเห็นพระพุทธเจ้า “อัตภาพแห่งธรรม” - ฯลฯ หลักการที่กล่าวไว้ในคัมภิธรรมหมายานหลายส่วนมากไม่มีกล่าวไว้ในพระสูตรนิยาย จึงนับว่าเป็นจุดเด่นของพระสูตรหมายานในการแสดงหลักการที่ชัดเจนเกี่ยวกับธรรมภายและการปฏิบัติ แต่กระนั้นก็ตามเมื่อศึกษาพระสูตรหมายานส่วนใหญ่ทั้งพระสูตรแล้ว ก็จะพบอะไรบางอย่างที่เพิ่มเติมเข้ามาด้วยซึ่งไม่ลอดคล้องกับหลักการของวิชาชาธรรมภายแต่โดยใด ดังนั้นเมื่อมองในภาพรวมทั้งหมดแล้ว หลักฐานธรรมภายที่พบในพระสูตรหมายานจึงมักเป็นความสอดคล้องเพียงบางส่วนเท่านั้น บทที่ 2 คันถาธาร เอเชียกลางและจีน | 77