ศีล 5 และ สังคหวัตถุ: การสร้างความสามัคคีในสังคม : หน้า 218/298

ศีล 5 ก็ดี ชอบพัวพันกับอบายมุขต่างๆ ก็ดี ล้วนเป็นคนที่ขาดหิริโอตตัปปะทั้งสิ้น ย่อมกล้าทำกรรมชั่ว ทำบาป ทั้งรู้ได้เสมอ เมื่อมีโอกาส อาการทั้ง 3 ประการของโรคใจแห้งนี้ แท้ที่จริงก็คือพฤติกรรมของมิจฉาทิฏฐิชนนั่นเอง และ เพราะโรคใจแห้งที่ระบาดในหมู่ทิศ 6 นี่เอง ที่ทำให้การทำหน้าที่อันเป็นอริยวินัยของทิศ 6 ล้มเหลว ก่อให้ เกิดปัญหาต่างๆ ขึ้นในสังคมมากมาย เช่น ลูกที่ยังเยาว์ก็หนีออกจากบ้าน ลูกที่ปีกกล้าขาแข็งออกจากอก ของพ่อแม่ไปแล้ว ก็ไม่เลี้ยงดูพ่อแม่วัยชรา ศิษย์ก็ยกป้ายรณรงค์ขับไล่ครูอาจารย์ บางกลุ่มถึงกับพากันไป ร้องเรียนถึงสำนักนายกรัฐมนตรี สามีภรรยาก็แยกทางกัน เพื่อนก็แทงกันข้างหลัง ลูกจ้างก็ปล้นฆ่านายจ้าง กล่าวได้ว่ามีปัญหาแตกร้าวกันทั่วทุกทิศ ไม่เว้นแม้แต่วงการสงฆ์ซึ่งเป็นผู้นำทางจิตใจของสังคม อย่างไรก็ตาม ปัญหาแตกร้าวกันในทิศ 6 นี้ ย่อมจะสมาน ให้เป็นหนึ่งเดียวกันได้ ถ้าชาวพุทธ จะหันมาเริ่มศึกษาและปฏิบัติธรรมกันอย่างจริงจัง ต่อเนื่องสม่ำเสมอ 5.5.1 สังคหวัตถุ คือ ลิ่มสลักใจ รถแต่ละคันไม่ว่าจะเป็นรถ 2 ล้อ 3 ล้อ 4 ล้อ 6 ล้อ 10 ล้อ หรือมากกว่าก็ตาม ขณะที่ รถเคลื่อนที่ไป ล้อทุกล้อของรถนั้นย่อมหมุนเคลื่อนไปพร้อมกัน การที่ล้อรถสามารถหมุนไปพร้อมกันได้ ก็ เพราะมีเพลาเป็นแกนสอดเข้าไปในดุมล้อ ทำให้ล้อทุกล้อสามารถทำงานพร้อมกันได้ด้วยความสามัคคี แต่ อุปกรณ์เล็กๆ ที่มีความสำคัญอย่างยิ่งยวด เนื่องจากสามารถจุ่มหรือขัดเพลาทุกอันให้ยึดแน่นอยู่กับดุมล้อ ทุกล้อ ก็คือ “ลิ่มสลัก” แต่ละตัว เพราะเหตุนี้พระสัมมาสัมพุทธเจ้า จึงทรงเปรียบสังคหวัตถุว่าเป็นเสมือนลิ่มสลักเพลา (ให้ยึด ติดกับดุมล้อ) เพื่อควบคุมรถให้สามารถแล่นไปได้ ดังที่ตรัสไว้ใน สิงคาลกสูตร ดังนี้ “ทาน (การให้) เปยยวัชชะ (วาจาเป็นที่รัก) อัตถจริยา (การ ประพฤติประโยชน์) ในโลกนี้ และ สมานัตตตา (การวางตนสม่ำเสมอ) ใน ธรรมนั้นๆ ตามสมควร สังคหธรรมเหล่านี้แลช่วยอุ้มชูโลก เหมือนลิ่มสลักเพลาคุมรถที่ แล่นไปไว้ได้ ฉะนั้น” จากพุทธพจน์นี้มีนัยว่า จิตใจของผู้คนทั้งหลาย เริ่มตั้งแต่เรากับทิศ 6 ของเรา ย่อมประสาน สามัคคีเป็นน้ำหนึ่งใจเดียว กันได้ ก็ด้วยสังคหวัตถุ 4 ซึ่งเป็นธรรมสำหรับครองใจคน ดังนั้น สังคหวัตถุ 4 จึงควรจะชื่อว่า “ลิ่มสลักใจ” ในหมู่มนุษย์ ถ้าขาดลิ่มสลักใจเสียแล้ว อย่าว่าแต่ผู้คนคนละหมู่พวกจะแตกร้าวกันเลย แม้ลูก ที่เป็นสายโลหิตก็ไม่เคารพนับถือพ่อแม่ของตน ดังที่พระพุทธองค์ตรัสว่า 1 ที. ปา. มจร. 11/273/218 บทที่ 5 กุญแจไข ความสำเร็จของทิศ 6 DOU 203