การสอนและการเรียนรู้ในศิลปศาสตร์ : หน้า 50/584

ธรรรเพื่อประช โทษที่ไม่มีโทษ ៤៩ ของอาจารย์ แต่เพราะเห็นประโยชน์ที่จะเกิดแก่ศิษย์ในภาย ภาคหน้า ท่านจึงได้ตักเตือนสั่งสอน หรือบางครั้งก็ลงโทษหนักบ้าง เบาบ้าง ตามเหตุอันสมควร เพื่อให้ศิษย์ได้สำนึก เมื่อรู้ตัวแล้ว จะได้ปรับปรุงแก้ไขตนเอง ดังนั้น ศิษย์ที่ดีจะต้องเข้าใจถึงเจตนารมณ์ที่เต็มเปี่ยม ไปด้วยความเมตตาปรารถนาดีของอาจารย์ ไม่ผูกโกรธผูกใจ เจ็บแค้นเคือง เมื่ออาจารย์สั่งสอนก็ให้อดทนน้อมรับโอวาทด้วย ความเคารพ จะได้ดำเนินชีวิตไม่ผิดพลาด *ดังเช่นในสมัยหนึ่ง มีพระราชาพระนามว่า พระเจ้า พรหมทัต ครองเมืองพาราณสี ทรงมีพระโอรสองค์หนึ่งชื่อ “พรหมทัตกุมาร” พระราชาได้ตั้งความหวังไว้กับพระโอรสว่า ในอนาคตจะให้ครองราชสมบัติสืบต่อราชวงศ์ ดังนั้นเมื่อพระ โอรสอายุได้ ๑๖ ชันษา พระบิดาก็ส่งไปเรียนศิลปศาสตร์กับ อาจารย์ทิศาปาโมกข์ที่เมืองตักสิลา เพื่อจะให้ฝึกคุณธรรมใน ด้านต่างๆ เช่น ให้รู้จักศิลปะในการปกครองคน การอ่อนน้อม ถ่อมตน มีความอดทนในทุกรูปแบบ และให้ศึกษาขนบธรรมเนียม ประเพณีต่างๆ ของบ้านเมือง ตลอดจนศึกษายุทธศาสตร์ เมื่อ อาจารย์ได้ถามถึงประวัติความเป็นมาและความตั้งใจจริงในการ *มก. ติลมุฏฐิชาดก เล่ม ๕๔ หน้า ๑๒