ศิลปะและธรรมะสำหรับการพัฒนาจิต : หน้า 344/584

ธรรมะเพื่อประช คุณค่าแห่งศิลปะ ကဇက เพียงนี้ แล้วศิลปะอื่นๆ ที่ยิ่งกว่านี้ เช่นศิลปะที่ใช้ในการ ประกอบอาชีพ จะมีอานิสงส์มากมายถึงเพียงใด อย่างไรก็ตาม ศิลปะที่กล่าวมานั้นเป็นเพียงศิลปะทาง กายเท่านั้น ยังมีศิลปะทางวาจา และศิลปะทางใจอีก ศิลปะ ทางวาจา คือ ความฉลาดในการพูด รู้จักเลือกพูดแต่สิ่งที่ดี เป็นประโยชน์ สามารถยกใจของผู้ฟังให้สูงขึ้น ส่วนศิลปะทางใจ คือความฉลาดในการคิด สามารถควบคุมความคิด ให้เป็นไปใน ทางที่ดี ในทางที่สร้างสรรค์ คิดในทางที่ยกระดับใจให้สูงขึ้น ความมีศิลปะต่างๆ ทั้งทางกาย ทางวาจาและทางใจนั้น เกิดขึ้นจากแหล่งที่มาของความคิดอันบริสุทธิ์ หากแหล่งที่มาไม่ บริสุทธิ์ ความคิดก็พลอยไม่บริสุทธิ์ไปด้วย เช่น คิดเบียดเบียน คนอื่น เห็นคนอื่นมีความดีก็ไม่ยอมรับ ไม่สบายใจ เกิดความ อิจฉาริษยาขึ้นมา โดยไม่มีเหตุผล เมื่อความคิดไม่บริสุทธิ์ คำพูดก็ไม่บริสุทธิ์ จะพูดจา ปราศรัยกับใคร ก็ทำให้ได้รับความเดือดร้อนทั้งผู้พูดและผู้ฟัง การพูดจาให้คนอื่นเสียกำลังใจ นั่นแสดงว่าแหล่งที่มาของความ คิดไม่บริสุทธิ์ ทำให้การกระทำก็ไม่บริสุทธิ์ตามไปด้วย เป็นการ กระทําที่เบียดเบียนผู้อื่น ผลของการกระทำก็เร่าร้อน มีทุกข์ ได้รับคำติเตียน ความสุขความสำเร็จจึงไม่เกิดขึ้น ศิลปะที่มา